Deze arbeidsmarkt schreeuwt om een regeringscommissaris

Door het tekort aan personeel worden bij het leerlingenvervoer ritten geschrapt en komen kinderen niet meer op school, zijn er te weinig plekken bij de kinderopvang en was ziekenhuis VUMC dit weekend genoodzaakt om de eerste hulp af te schalen. En de krapte neemt volgens het UWV alleen maar toe. Overal in Nederland lopen we vast. Denk aan de woningbouw en de energietransitie, maar inmiddels staan ook de elementaire publieke taken onder druk. Over de groeiende tekorten op onze arbeidsmarkt wordt in Den Haag veel gepraat door te veel verschillende mensen. De miljoenennota kijkt niet verder dan 2023, en met een voltijdsbonus gaan we dit complexe vraagstuk echt niet oplossen.

Dit probleem vraagt om een serieuze nationale aanpak. Wat nodig is, is een vertegenwoordiger van het kabinet die focus, tijd én mandaat heeft om deze aanpak snel en grondig uit te voeren. Een regeringscommissaris die een nationaal actieplan opstelt. Een regeringscommissaris is in staat alle partijen te binden aan concrete en duidelijke doelstelling om uit deze crisis te komen. Deze functionaris moet zorgen voor een fundamentele herziening van de arbeidsmarkt. De tijd van laissez-faire is voorbij. We moeten de mismatch op de arbeidsmarkt oplossen. Alleen actief beleid kan helpen om het arbeidspotentieel dat Nederland rijk is bij elkaar te brengen en de crisis te beteugelen.

Er zijn veel concrete punten waar de nieuwe regeringscommissaris direct mee aan de slag moet. Bovenaan staat de hervorming van ons belastingstelsel, zodat het voor mensen financieel aantrekkelijker wordt om meer te gaan werken. Denk daarbij aan de wisselwerking tussen loon en de kinderopvangtoeslag.

Stel daarbij een individueel scholingsbudget in voor werkzoekenden en werknemers. Er liggen nu miljoenen op de plank in de opleidings- en ontwikkelingsfondsen die onvoldoende worden gebruikt.

Ook is het tijd voor harde maatregelen om drempels weg te nemen in kritische sectoren als zorg, onderwijs, techniek en bouw. Het lukt werkgevers en opleiders onderling steeds weer niet om (bijvoorbeeld) het tekort aan opleidingsplekken op te lossen, en doorbetaling van loon te regelen tijdens een opleiding. De verhoging van het Stap-budget voor mbo'ers is mooi, maar ontoereikend.

Laat de regionale mobiliteitsteams een prominente rol spelen in de uitvoering van het plan de regeringscommissaris. Nu worden er alleen sectorale plannen opgesteld, terwijl de uitvoering juist om regionale sturing vraagt. Het mag voor de ondersteuning bij omscholing niet uitmaken of iemand werk heeft, een uitkering ontvangt, of een beperking heeft.

Bovendien zal de regeringscommissaris ook een rol moeten krijgen in de uitvoering van de aanbevelingen van de commissie Regulering van Werk (commissie Borstlap), zoals een fiscaal gelijke behandeling en basisinkomenszekerheid voor alle werkenden. We hebben tijdens corona gezien hoe kwetsbaar kleine ondernemers en zzp'ers echt zijn. Dit kan in een land als Nederland echt niet meer.

Stel daarom een regeringscommissaris voor de arbeidsmarkt in, en voorzie deze van een ruim mandaat en budget. Herzie de arbeidsmarkt fundamenteel. Doen we dat niet, dan valt niet alleen de publieke sector stil, maar kunnen ook de grote ambities van het kabinet voor de woningbouw en verduurzaming langdurig de koelkast in.

Dit stuk verscheen in Het Financieele Dagblad.