Een speeltuintje, aangelegd op vier parkeerplaatsen, kan generaties lang voor levendigheid en ontmoeting zorgen. Het uitzicht op groen kan het verschil maken tussen vrolijk zijn of je verloren voelen. De kwaliteit van de lucht kan het verschil maken tussen ziek zijn en gezond zijn. Een school op de hoek of een pleintje met een terras, maakt van een rij straten een buurt.
Ruimtelijke ordening is voor mij geen moetje, maar een liefde. En die voorliefde heb ik al mijn hele leven, want in de leefomgeving komt alles samen. Hoe zorgen we ervoor dat we prettig kunnen samenleven? Hoe laat je een stad en haar inwoners floreren? Hoe gebruiken we de schaarse ruimte zo goed en zo gelijkwaardig mogelijk, zodat iedereen kan meeprofiteren in een complete stad? Maar vooral ook: hoe behouden en beschermen we de kwetsbare waarden, de commons van onze leefomgeving. Waarvan je pas weet wat je hebt, als je het dreigt kwijt te raken. Denk aan een goede luchtkwaliteit, aan uitzicht op het groen, maar denk ook aan het grondwater, denk aan droge voeten…
Een stad ontwikkelt zichzelf
De goede kwaliteit van de leefomgeving in Nederland is uitzonderlijk. Als ik in het buitenland ben, verbaas ik mij over het gebrek aan ruimtelijke ordening. Dat is vast beroepsdeformatie. Maar het kan nog zoveel beter, ook in Nederland. Ook in Amsterdam. Het moet ook zoveel beter, want de wereld verandert.
Het misverstand bij ruimtelijke ordening of ‘gebiedsontwikkeling’ is dat alles maakbaar is of van tevoren te plannen. Dat is niet zo, een stad ontwikkelt ook zichzelf. Het is een optelsom van alles en iedereen bij elkaar.
Het gaat niet om grondprijzen, ontwikkelovereenkomsten, woningbouwaantallen of rendementen. Het gaat om mensen, natuur, spelen, leven, ontmoeten.
Voor ons Amsterdammers is de stad onmisbaar als plek voor ontmoeting, om sociaal en persoonlijk te groeien, om je economisch te ontplooien. Maar ook om je te uiten, je te laten troosten, om te ontspannen en je te laten inspireren. Dat is de genius loci van de stad. Laat dat ons uitgangspunt zijn bij alle inzet van de gemeente Amsterdam voor de inrichting van de stad.
Deze Omgevingsvisie zet een goede stap voorwaarts voor de inrichting van onze stad, voor een gezonde leefomgeving voor Amsterdam.
Het schilderij van onze stad
De Omgevingsvisie is een richtinggevend kader en meer dan een document waar we nu onze ambities voor de stad in neerleggen. Het zal tweejaarlijks worden gemonitord en geëvalueerd en worden aangepast. Dit belangrijke stuk vormt het kader of liever nog het ‘doek’ voor het schilderij dat we zullen maken van de stad. Het wordt het kader voor het gemeentelijke beleid, voor de regels in het omgevingsplan en het kader voor het toestaan van initiatieven in de stad.
Wat GroenLinks betreft, zitten er heel duidelijke keuzes in deze Omgevingsvisie 2050. Het gaat om vergroenen, verdichten, samen de stad maken en ik wil aandacht vragen voor de bestaande stad.
Zelfwoonplicht voor nieuwbouw
De stad is en moet toegankelijk zijn voor iedereen. Het heeft geen zin om groepen tegen elkaar uit te spelen. Want mensen zijn niet te vangen in een ‘doelgroep’. Wat voor GroenLinks voorop staat, is dat iedereen in gelijke mate moet kunnen profiteren van de levendigheid, en kansen op ontwikkeling en ontmoetingen in de stad. Net als van een goede luchtkwaliteit. De greep van de markt zorgt er echter voor dat een woning in de stad nu vooral binnen bereik ligt van mensen met meer geld. Dat is marktwerking. En daar moeten we als overheid verandering in brengen, door ervoor te zorgen dat er meer betaalbare woningen komen. Maar ook door de bestaande woningen betaalbaar en beschikbaar voor iedereen te houden.
Daarom hebben we de zelfwoonplicht voor nieuwbouwwoningen ingevoerd. Dinsdag is in de Eerste Kamer de Woningwet aangenomen, dus we kunnen nu ook de woonplicht voor zoveel mogelijk bestaande, schaarse woningen in de verschillende gebieden invoeren.
GroenLinks is blij met de ontwikkeling van verschillende kernen in de stad en meerdere ‘plekken van stedelijke betekenis’. De beste plekken hebben een mix van cultuur, groen, water en recreatie en bereikbaarheid met fiets en OV.
Fijnmazig openbaar vervoer
Groei van de stad gaat niet om huizen bouwen, het gaat om een stad maken. En daar horen scholen en theaters bij. Daar horen ziekenhuizen en opvanglocaties bij. Daar horen ook goede OV-verbindingen bij. We zijn blij met de investeringen in fietsverbindingen. Investeringen in openbaar vervoer zijn essentieel voor de compacte stad. Zo ook het realiseren van de kleine ring. De stelling dat mensen met bus of fiets wel naar een station kunnen komen op 20 minuten of 30 minuten, betekent feitelijk een keuze voor de auto. We hebben meer binnenstedelijk en fijnmazig openbaar vervoer nodig, ook om minder afhankelijk te worden van de auto.
Voor GroenLinks past een onderzoek naar de afwaardering van de binnenstedelijke snelweg, de ring A10, ook binnen die toekomstige ontwikkeling. Hoe ziet de wethouder dat? GroenLinks kiest voor woningbouw, gezondheid, luchtkwaliteit en een ongedeelde stad.
Groene stad
Rigoureus vergroenen, dat is een van de vijf strategische keuzes in deze Omgevingsvisie. We zijn heel blij dat we investeren in groene (fiets) en wandelverbindingen tussen stad en landschap, in stadsnatuur, in een stadsbos en een forse uitbreiding van het groen blauwe netwerk.
We veranderen plekken die nu nog versteend zijn in groene wijken, we voegen woningen toe, maar we voegen ook groen toe. Groen is goed voor licht en ruimte, voor biodiversiteit, voor de bescherming tegen klimaatverandering en hittestress. Groen is een van die kwetsbare commons die we moeten beschermen.
Groen in de binnentuinen
De gemeente heeft veel invloed op de inrichting van de openbare ruimte. Die wordt ‘groen, tenzij’ ingericht. Maar een groot deel van Amsterdam is in particulier eigendom, dus we dienen amendementen in om juist ook het particuliere groen in binnentuinen te behouden en te beschermen.
De Hoofdgroenstructuur zal worden uitgebreid, maar hoe dat wordt vormgegeven en welke toets daaraan wordt gekoppeld, dat is nog niet uitgewerkt in deze Omgevingsvisie. GroenLinks wil de Hoofdgroenstructuur heel graag uitbreiden en wat ons betreft moeten we daar niet te lang mee wachten.
In de Omgevingsvisie wordt gesproken over een Integraal dakenplan, maar er wordt geen tijd aan gekoppeld. Voor de vergroening van de stad zijn juiste groene en blauwe daken van belang. We vragen het college om daar prioriteit aan te geven.
Stippellijn
Een heikel punt in deze Omgevingsvisie is de verbinding tussen een nieuwe buurt en bestaande buurten, er is een stippellijn ingetekend door de tuinparken naast het Westerpark. Hoewel het nog slechts een optie is en geen vaststaand feit dat hier een OV-verbinding komt in 2040, vindt GroenLinks dat we eerst meer onderzoek moeten doen naar die verbinding. Hoe moet dat openbaar vervoer worden vorm gegeven? Kunnen we gebruik maken van het bestaande stratenpatroon? Het bestaande groen is van grote waarde en moeten we behouden. Ik vraag u Amendement Verbinding Haven Stad te steunen.
Vandaar dat ik ook nog vragen heb over de wijze waarop we de bestaande woningvoorraad kunnen verduurzamen. Daarbij moet een integrale afweging gemaakt tussen bijvoorbeeld erfgoed en duurzaamheid van bestaande woningen, vandaar een motie om uit te zoeken welke regels over monumenten belemmerend kunnen werken bij verduurzamen van bestaande woningbouw. Ik reken op uw steun.
Ik had het zojuist even over integrale afwegingen. En die moeten soms concreet worden per onderwerp. Dat geldt wat mij betreft ook voor klimaatadaptatie en de concrete maatregelen die we moeten nemen, ook al kost die keuze ruimte of geld. Daarom een amendement om te benadrukken dat we afhankelijk van het klimaatsignaal van het KNMI de norm voor waterberging zullen aanpassen. Met de PvdD dienen we een motie in.
Bestaande stad verduurzamen
De stad bestaat uit zoveel meer dan toekomstige ontwikkeling. We moeten het ook hebben over het gebruik, het beheer, de bescherming en het behoud van het grondgebied.
Het mooie van de Omgevingswet is dat we het niet alleen over ontwikkeling van de leefomgeving moeten hebben, maar ook over de bescherming, gebruik en beheer en behoud van de bestaande leefomgeving. En dat is voor mij ook van belang in deze Omgevingsvisie.
De bestaande stad is uiteindelijk waarom mensen graag in Amsterdam en de regio willen wonen en werken. Het is van belang dat we de geest van de stad weten te behouden en te beschermen, terwijl die tegelijk open is en verwelkomend voor iedereen die een bijdrage wil leveren aan de stad. Er is geen tegenstelling tussen oudkomers en nieuwkomers, we moeten de essentie van de stad weten te behouden.
Bij het behoud van de bestaande stad denk ik aan investeringen in bestaande buurten, maar ook aan investeren in mensen en gemeenschappen, in ondersteuning van kleinschalige initiatieven. Het draait om woningkwaliteit, om onderhoud en beheer van de openbare ruimte, om inclusieve inrichting van straten en pleinen, om een tram met een halte waar je veilig kan uitstappen.
Groenbeheer door bewoners
Voor een inclusieve stad zijn toegankelijkheid en leefbaarheid van belang. Daarom willen we het college vragen blijvende aandacht te besteden aan het behoud van de betaalbare en bestaande woningvoorraad. Bij het Actieplan Wonen, bij de inrichting van de openbare ruimte maar ook bij de nadere uitwerking van programma’s in deze visie.
Mensen maken de stad. Daarbij zien we het behoud en beheer van het groen door en met bewoners als eerste stap. Ontwikkeling met en voor bewoners is daarvoor van belang, daarom ben ik ook zo blij met het Actieplan Wooncoöperaties.
Voor participatie is alleen meepraten niet voldoende, het gaat erom dat gemeenschappen zeggenschap hebben, onder meer via bijvoorbeeld buurtbudgetten bij de ontwikkeling van de stad.
Mensen maken de stad, dat wordt onderkend en daarvoor wordt ruimte geboden in deze Omgevingsvisie. Dat kan wat ons betreft niet genoeg worden benadrukt. Alle mensen samen vormen de stad en de leefomgeving, waar iedereen zo graag wil komen om te ontmoeten, te werken, te spelen en te leven.
