Foto bovenaan de pagina: het huidige theater de Meervaart aan de Meer en Vaart
Wat was de aanleiding voor een nieuw theater in Nieuw-West?
Het is tijd dat er geïnvesteerd wordt in cultuur in belangrijke gebieden buiten het Amsterdamse stadscentrum. Stadsdeel Nieuw-West heeft net zo veel inwoners als steden als Amersfoort, Arnhem of Enschede. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 hebben alle partijen gepleit voor meer spreiding van de voorzieningen door de gehele stad. En dat doet het stadsbestuur nu met de bouw van een nieuw theater voor De Meervaart, de belangrijkste en toonaangevende culturele instelling van Nieuw-West. Het is ook een van de ambities die te lezen is in de nieuwe Omgevingsvisie, de blauwdruk voor onze stad in 2050: meer aantrekkelijke stadskernen dan alleen de binnenstad.
Er staat al een theatergebouw, is dat niet genoeg?
Theater de Meervaart bestaat al meer dan veertig jaar en is het bestaande gebouw ontgroeid. Bewoners van Nieuw-West verdienen een theater waar innovatief talent een plek vindt, waar iedereen kennismaakt met creatieve vormen en waar internationale gezelschappen terecht kunnen. In theater de Meervaart gebeurt dit al. Maar om de inwoners van Nieuw-West, en daarbuiten, meer te kunnen bieden in de toekomst, heeft het theater een nieuw onderkomen nodig. Het bestaande gebouw is ongeveer 6.000 vierkante meter groot in vloeroppervlakte, het nieuwe gebouw krijgt een vloeroppervlakte van circa 14000 vierkante meter. Een plek die ruimte biedt aan al deze plannen, en deze ambitie ook uitdraagt. Een plek die vooruitstrevend is qua architectuur, maar ook qua duurzaamheid, inclusiviteit en toegankelijkheid.
Waarom heeft GroenLinks gekozen voor de waterlocatie?
Wij zien in die locatie de kans voor Nieuw-West voor een aantrekkelijk gebouw, dat het stedenbouwkundige gedachtegoed (“licht, lucht en ruimte”) van Van Eesteren versterkt en verder uitdraagt. Culturele ontplooiing was een van de bouwstenen van die visie, en met een nieuw cultureel hart wordt deze belofte eindelijk ingelost. We willen een complete stad bouwen, daar hoort water en groen bij, maar ook kunst en cultuur. Ons raadslid Nienke van Renssen: “Voor GroenLinks is het van belang dat het nieuwe theater een theater wordt voor alle Amsterdammers, dat het de culturele activiteiten van de Meervaart kan herbergen en ruimte biedt om te groeien. Het moet om een open en toegankelijk gebouw zijn voor iedereen, dat natuurlijk deel uitmaakt van de omgeving. Het moet gaan om een geliefd gebouw, dat past bij het Centrum Nieuw-West en bezoekers trekt uit heel Amsterdam, en heel Nederland en daarbuiten.”
Waarom moet de raad nu opnieuw beslissen?
Het College van B&W heeft besloten aan de gemeenteraad vijf verschillende locaties voor te leggen. Daarbij is de vraag gesteld of het raadsbesluit over de voorkeurslocatie van juli 2020, de waterlocatie, moet worden ‘heroverwogen’. Daarbij is naast alle informatie over het participatietraject en alle locatieonderzoeken sinds 2017, ook inzage gegeven aan de raad in de kosten van het bouwen op de verschillende locaties. Al die informatie is meegewogen en op basis daarvan blijft de fractie van GroenLinks bij de waterlocatie.
Hoe zorgt een locatie in het water voor verbetering van de rest van de omgeving?
GroenLinks heeft in 2020 samen met SP, PvdA en DENK een motie ingediend voor integrale ontwikkeling van het theater en Centrum Nieuw-West. Ze verzochten het College van B&W ervoor te zorgen dat het ontwerp van het theater niet op zichzelf staat, maar onderdeel is van de omgeving, en daarmee aansluit op de kades en het Osdorpplein. Er moet een goede verbinding komen tussen centrumgebied en theater. Belangrijk daarbij is de verbetering van de openbare ruimte en afwaardering van de verkeersader tussen het Osdorpplein en de kade. Dat laatste houdt in dat de maximumsnelheid wordt verlaagd naar 30 kilometer per uur.
Hoe hebben jullie de uitkomsten van het participatieproces meegewogen?
Wij hebben de uitkomsten van het participatietraject zorgvuldig bestudeerd. De enquête uit het najaar van 2020 onder inwoners van Osdorp laat zien dat voor- en tegenstanders van de waterlocatie ongeveer gelijk verdeeld zijn. Ondernemers in het gebied spreken zich duidelijk uit voor een theater in het water. Zij zijn erg blij met de voorkeurslocatie die de raad vorig jaar heeft vastgesteld, zo schreven ze op 18 mei 2021 in een brief aan de raadscommissie Ruimtelijke Ordening. De directie van de Meervaart heeft aangegeven dat zij zich kan vinden in een locatie die de raad beslist, maar alleen niet op de huidige locatie nieuw te willen bouwen.
Tijdens verschillende bijeenkomsten zijn alle mogelijke locaties aan bod gekomen. Uit verslagen van die bijeenkomsten en het overzicht dat is opgesteld uit de gemeente, blijkt geen eensgezinde voorkeur voor een locatie. Daarom heeft het stadsbestuur de keuze teruggelegd bij de gemeenteraad. De vraag is of de gemeenteraad de voorkeurslocatie uit 2020 wil heroverwegen. Wij zien in de gemeenteraad ook geen overduidelijke voorkeur voor een van de andere locaties. Dit alles overwegend blijven voor GroenLinks de voordelen van de locatie in het water het grootst.
Welke hebben jullie meegenomen uit het participatieproces?
Uit de bijeenkomsten is gebleken dat mensen het groen in de buurt heel belangrijk vinden. Men wil ook graag een nieuw theater in Nieuw-West, op of in de buurt van de plek aan de Meer en Vaart waar de Meervaart nu is gevestigd. Wij zien duidelijke wensen vanuit de bewoners, die de bestaande plekken rondom de Sloterplas waarderen. Zoals het rondje Sloterplas dat moet worden behouden. Ook moet er een goede plek zijn voor de 4 mei herdenking. Bewoners zien graag dat het theater laagdrempelig en toegankelijk is, het liefst met een buurtfunctie. Daarbij zien mensen ook graag een groen dak als mogelijkheid. Vandaar dat we ook willen dat het nieuwe theater goed toegankelijk is voor iedereen, ook overdag. Bovendien is de aanpak van de openbare ruimte en verbetering van het groen een wens die veel terugkomt onder de deelnemers.
Vinden jullie dat de stemmen van de bewoners voldoende zijn gehoord?
Er is geen blauwdruk voor participatie. We weten uit onderzoek dat niet alle Amsterdammers automatisch ingangen weten te vinden om mee te doen met participatietrajecten. Ieders mening doet ertoe en moet serieus genomen worden, maar ook andere meningen moeten worden gehoord. Vanwege de coronacrisis is de participatieprocedure begin 2020 niet geheel gelopen zoals voorzien en gewenst. Dit moet veel beter in de toekomst. Daarom heeft GroenLinks samen met PvdA, SP en DENK een motie ingediend om de uitkomsten van het verdere participatieproces zwaarwegend mee te nemen. Uiteindelijk moeten gekozen volksvertegenwoordigers ook een beslissing durven te nemen, politiek is namelijk ook keuzes maken. De stadsdeelcommissie heeft bovendien zich kunnen uitspreken over alle vijf locaties en de keuze aan de raad gelaten. Tijdens veel verschillende avonden is er nu uitgebreid gesproken over verschillende thema’s, zoals ‘water en groen’ en ‘het ideale theater’ en ‘bereikbaarheid’ door betrokken mensen uit de buurt. Er is een groep van bewoners die wat GroenLinks betreft, blijvend moet worden betrokken bij het vervolg van de ontwikkeling.
Hoe zijn jullie zelf met bewoners in contact geweest hierover?
Je wil alle meningen horen om tot een afgewogen besluit te komen. En je wil vooral ook weten wat er áchter al die meningen zit. Of er misschien aan bezwaren tegemoet kan worden gekomen. Of dat er misschien informatie ontbreekt. Daarom zijn onze wethouders Touria Meliani (Kunst & Cultuur) en Marieke van Doorninck (Ruimtelijke Ontwikkeling), en raadsleden de afgelopen tijd in gesprek gegaan met verschillende inwoners, GroenLinks-leden, makers uit de kunst- en cultuursector en ondernemers van Nieuw-West.
Was de huidige locatie ook een optie?
Een aantal partijen in de raad heeft aangegeven dat zij op de huidige locatie willen bouwen. Ook zijn er omwonenden die dit aangeven als voorkeursoptie. Het theater zou echter dicht moeten tijdens de verbouwing, en dat zou betekenen dat Nieuw-West drie jaar lang geen eigen plek zou hebben voor theater. De directie van de Meervaart heeft aangegeven dat tijdelijke onderkomens, pop up-locaties en dergelijke geen optie zijn om kwaliteit te kunnen blijven bieden. In tegenstelling tot de meeste musea bezit een theater immers geen vaste collectie die er altijd is om bezoekers te trekken. Om aantrekkelijk te zijn voor internationale ensembles, en Nederlandse topcabaretiers en theatergezelschappen, moet een theater goede faciliteiten bieden voor een hoogwaardige toneelervaring (denk aan licht, decor en achter de schermen). Je kunt een groot dansgezelschap niet laten optreden tussen twee gordijnen.
Wat is het advies van de Stadsdeelcommissie Nieuw-West?
Stadsdeelcommissielid Pieter Nijhof diende namens de stadsdeelcommissie een advies in met een duidelijk signaal: blijf investeren in kunst en cultuur in Nieuw-West en laat de uitkomsten van het participatieproces zwaar meewegen in de uiteindelijke locatiekeuze voor een nieuwe Meervaart. Het advies biedt een overzicht van de verschillende voor- en nadelen. De commissie benoemt dat zij veel weerstand constateert bij de locatie in het water, maar heeft de keuze tussen drie locaties (de huidige locatie, de hoeklocatie en de voorkeurslocatie) aan de raad gelaten, ook omdat er bij de verschillende locaties voors en tegens naar voren gebracht werden vanuit de participanten:
De stadsdeelcommissie adviseert de gemeenteraad om goed te luisteren naar de uitkomsten van het participatietraject en bovenal om zich blijvend te committeren aan de geplande investering om deze belangrijke plannen werkelijkheid te laten worden.
Nieuw-West is nu al een stadsdeel met 160.000 inwoners dat gaat groeien naar boven de 200.000. De geplande centrumfunctie voor het Osdorpplein kan worden bekroond met het realiseren van de Nieuwe Meervaart, waar die qua locatie ook gaat landen. Dit kan een plek voor bewoners en makers worden, waar wordt gecreëerd, en wordt verbonden. om goed te luisteren naar de uitkomsten Verder adviseren we om opgebouwde netwerk dat tijdens het participatietraject is ontstaan te blijven inzetten als klankbord.
Waarom voldoet het huidige gebouw niet meer? Het is toch nog niet zo oud?
Theater de Meervaart heeft meer ruimte nodig om alle huidige en gewenste functies te vervullen. Er is meer capaciteit nodig om verder te groeien in het aantal bezoekers, de cultuureducatie en talentontwikkeling. Het pand voldoet helaas niet aan de huidige eisen voor duurzaamheid en de fundering moet worden vernieuwd. De technische installaties zijn versleten. We zien bij een nieuw gebouw veel kansen voor verduurzaming en vergroening.
Hoe zetten jullie je in voor groen en biodiversiteit?
Wij vinden dat de Sloterplas een plek moet blijven waar mensen even kunnen bijkomen van de drukte van de stad. Een plek waar je kunt wandelen, sporten, picknicken, zwemmen, en waar genoeg ruimte is voor vogels en andere dieren in en rond de plas. Wat GroenLinks betreft, wordt er daarom flink ingezet op behoud en verbetering van de groene omgeving. Waar watervolume verminderd wordt, moet dit elders gecompenseerd worden.
De gemeente wil graag een duurzaam gebouw realiseren. Op basis van de opbrengst van het participatietraject en de wensen en eisen voor het theater zal de gemeente eerst de uitgangspunten voor het ontwerp formuleren.
Hoe zit het met de kosten voor dit project?
In eerste instantie gaat het om zo’n vier tot vijf miljoen aan voorbereidingskosten. De totale geraamde kosten voor het project bedragen circa 100 miljoen euro. Deze raming is inclusief onvoorziene bouwkosten, de extra kosten voor bouwen in het water en de kosten voor watercompensatie. Dit is een investering, een toekomstige uitgave op de stadsbegroting. Het gaat dus niet ten koste van andere uitgaven voor Nieuw-West. “Het is niet of-of, maar en-en. “Investeren in cultuur in Nieuw-West levert straks ook werkgelegenheid op. Denk alleen al aan een nieuwe generatie theatermakers en medewerkers, maar ook aan alle banen eromheen die de culturele sector draaiende houden. Daarbij is het ondenkbaar dat we in zo’n groot stadsdeel zo weinig aanbod hebben. Deze investering heeft al lang op zich laten wachten”, zegt ons raadslid Imane Nadif (Kunst en Cultuur, Economische Zaken).
Hoe kan ik meedenken over het nieuwe theater?
Vorig jaar is al een voorbereidingskrediet vrij gemaakt voor de bouw van het theater, dat heeft de raad in juli 2020 besloten. Nu moet men vooral verder gaan met het uitwerken van het ontwerp van het gebouw en de verdere onderzoeken. Er komt een ‘ambitiedocument’ na de eerste uitwerking. Dan kunnen Amsterdammers laten weten wat zij vinden van de plannen. De verwachting is dat de raad vervolgens in december 2021 een investeringsbesluit voorgelegd krijgt. De GroenLinks fractie wil dat de besluitvorming over het theater gelijk oploopt met de besluitvorming voor de verdere vernieuwing van het Centrumgebied Nieuw-West (Osdorpplein e.o.). Zodat de bereikbaarheid en de inrichting van de openbare ruimte betrokken kan worden bij de vervolgbeslissing over het theater.
