Toen staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering) de ‘cloudstrategie’ voor Nederland presenteerde, klonk er al snel kritiek. Hoezo wil de Nederlandse overheid al haar data op servers van Amerikaanse techreuzen opslaan? We waren dan ook verbaasd te lezen dat in de nieuwe cloudstrategie vande gemeente Amsterdam precies dezelfde keuzes worden gemaakt.
Het stadsbestuur zegt met deze cloudstrategie de norm te willen zetten voor de Nederlandse publieke sector. Wat een gemiste kans dat Amsterdam er dan voor kiest in zee te gaan met een van de monopolisten binnen de techwereld, namelijk Microsoft. In plaats van te investeren in privacyvriendelijke Europese alternatieven kiest Amsterdam ervoor om de gegevens van Amsterdammers uit te leveren aan een Amerikaanse techgigant. En dat terwijl er serieuze risico’s kleven aan het gebruik van commerciële clouddiensten op het gebied van privacy, cyberveiligheid en afhankelijkheid.
Bredere impact
Opmerkelijk dus, deze keuze, zeker gezien de belangrijke stappen die de stad de afgelopen jaren heeft gezet op het gebied van digitalisering. Als eerste gemeente met een wethouder en agenda Digitale Stad zijn het gesprek en het debat over digitalisering in de stad verbreed: het gaat niet meer alleen over betrouwbare IT-systemen, maar ook over ethische waarden en de bredere impact van technologie.
Amsterdam is hierin op verschillende manieren een voorloper en dat heeft effect. Denk bijvoorbeeld aan het algoritmeregister, in 2020 samen met Helsinki gelanceerd, dat nu ook landelijk wordt opgepakt en vervolg krijgt. Dit register maakt duidelijk welke algoritmes de overheid gebruikt en biedt ook de mogelijk deze in te zien – een belangrijke stap voor een betrouwbare en controleerbare overheid. Het is dus een gemiste kans dat Amsterdam het nu laat afweten en er bij de cloudstrategie niet voor kiest om deze voortrekkersrol te pakken.
Het is begrijpelijk dat Amsterdam het beheren van zijn servers wil uitbesteden met het oog op efficiëntie en kostenbesparing, maar door volledig te kiezen voor Microsoft sluiten we ons af voor nieuwe initiatieven. De nieuwe cloudstrategie staat dan ook lijnrecht tegenover de bredere ambities van Amsterdam.
Het beleid is al jaren gebaseerd op ‘open source, tenzij’ en in het coalitieakkoord van Amsterdam staat dat we willen investeren in publieke technologie. Ook wil Amsterdam zich aansluiten bij het initiatief PublicSpaces, waarin verschillende publieke en maatschappelijke organisaties samenwerken aan technologie die open, duurzaam en democratisch is.
Verkeerde afslag
Het is daarom niet te begrijpen dat de gemeente nu deze verkeerde afslag neemt. Juist dit moment biedt de kans om voorop te lopen en te kiezen voor verantwoorde technologie gebaseerd op publieke waarden. Om mooie woorden om te zetten in concrete acties. Want er is heel wat mogelijk en de alternatieven zijn er. Zo is er bijvoorbeeld Leafcloud, een duurzame cloud die tien keer minder energie gebruikt dan die van Big Tech. Of denk aan het Nederlandse GoodCloud, een veilig platform dat gebruikmaakt van opensourcesoftware. De schaal van de gemeente, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten of de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, kan er juist voor zorgen dat deze alternatieven voor Amerikaanse techgiganten zich verder kunnen ontwikkelen en groeien.
Laat Amsterdam zijn voortrekkersrol herpakken en kiezen voor verantwoorde technologie. Laten we investeren in privacyvriendelijke Europese alternatieven en ons losmaken van Big Tech. Zo geven we als hoofdstad ook een duidelijk signaal aan het kabinet. Want ook de nationale cloudstrategie kan en moet anders.
Dit opinieartikel verscheen in het Parool.
