Te veel mensen hebben moeite om rond te komen, of ze nu werken of op een uitkering zijn aangewezen. En de regelingen die hen zouden moeten helpen, zijn vaak ingewikkeld en te karig om de noodzakelijke ondersteuning te bieden. Het gevolg is dat grote groepen mensen een onzeker bestaan hebben met weinig perspectief op verbetering van hun positie. Dat moet anders!
“ Wij roepen het aanstaande kabinet daarom op om werk te maken van een Deltaplan Bestaanszekerheid ”
In de dagelijkse praktijk zien we bijvoorbeeld dat een bijstandsuitkering onvoldoende is, de sociale zekerheid niet is toegesneden op de veranderde arbeidsmarkt, mensen verstrikt raken in complexe en soms tegenstrijdige regelgeving en dat gemeenten gehinderd worden in het bieden van oplossingen voor mensen door Haagse regeldwang. Het kan en moet anders.
Wij vinden dat de bestaanszekerheid van mensen door een nieuw kabinet moet worden versterkt. De volgende elementen zijn cruciaal:
1. Een toereikend en voorspelbaar inkomen voor iedereen
Hiervoor is een hoger wettelijk minimumloon nodig, met een daaraan gekoppeld adequaat sociaal minimum waar mensen van kunnen rondkomen. Zodat mensen daadwerkelijk zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien en geen beroep meer hoeven te doen op hun netwerk of bijvoorbeeld de Voedselbank, tenzij er sprake is van heel bizondere omstandigheden. De herziening van het toeslagenstelsel, met als kernbegrippen duidelijkheid, transparantie en eenvoud, hoort hier ook bij.
2. Vereenvoudiging van wet- en regelgeving
De Participatiewet moet worden vereenvoudigd en gemoderniseerd, zodat mensen die aangewezen zijn op bijstand de wet beter begrijpen en makkelijker kunnen voldoen aan wat van hen gevraagd wordt. Daarvoor is een fundamentele brede herziening van de Participatiewet nodig. En een vereenvoudiging van het belastingstelsel (en het toeslagenstelsel) met als belangrijke aandachtspunten het verlagen van de marginale druk bij lage en middeninkomens en het verschil in fiscale behandeling tussen werknemers en zelfstandigen.
3. Repareer de sociale zekerheid voor flexwerkers en zelfstandigen
De huidige sociale zekerheid is niet toegerust op de steeds flexibeler arbeidsmarkt en kan daardoor onvoldoende de bestaanszekerheid borgen van een aantal groepen, met name flexwerkers en zelfstandigen. Als gemeenten anticiperen we waar mogelijk al op de aanbevelingen van de commissie Regulering van Werk in het kader van de crisisdienstverlening, maar vooral het Rijk is hier aan zet.
4. Maak werken naast een uitkering meer mogelijk
Ook voor mensen die vanuit de bijstand parttime werken, tijdelijk dan wel structureel, moet werk lonen, de mogelijkheden om bij te verdienen moeten worden verruimd.
5. Verbeter de schuldhulpverlening
Om bestaanszekerheid te borgen is ook effectieve schuldhulpverlening van belang om schulden waar mogelijk te voorkomen en ze anders klein te houden en snel op te lossen.
Daarnaast is het op orde brengen van de financiële basis van het domein werk en inkomen een randvoorwaarde om daadwerkelijk de bestaanszekerheid van mensen te kunnen borgen en hen perspectief te bieden op de arbeidsmarkt en in brede zin.
Wij realiseren ons terdege dat het versterken van de bestaanszekerheid van grote groepen mensen niet iets is dat je zo maar even doet. Dat heeft tijd nodig, vergt vastberadenheid en beleid. Maar er zijn bijvoorbeeld in de Participatiewet tal van maatregelen te nemen die het verschil voor mensen kunnen maken en die relatief eenvoudig zin.
Wij gaan ervan uit dat een nieuw kabinet deze handschoen oppakt.
Rutger Groot Wassink, wethouder Sociale Zaken, Amsterdam
Peter Heijkoop, wethouder Werk en Inkomen, Zorg, Arbeidsmarkt en Onderwijs, Dordrecht
