Wat speelt er rond de Lutkemeerpolder?
De Lutkemeerpolder is een polder aan de westkant van Amsterdam, gelegen tussen Schiphol en Nieuw-West. Sinds 2007 ontwikkelde de provincie Noord-Holland plannen om hier een bedrijventerrein te realiseren. Stadsdeel Osdorp heeft de plannen verder ontwikkeld en in 2009 is er een samenwerkingsovereenkomst voor de grondexploitatie gesloten en die is goedgekeurd door de raad. In 2013 is een actualisatie van het bestemmingsplan De Lutkemeerpolder vastgesteld door de gemeenteraad, waarin de gronden zijn bestemd als ‘bedrijf’.
Wat is De Boterbloem?
Een deel van de polder is in gebruik bij het biologische akkerbouwbedrijf De Boterbloem, tevens zorgboerderij. Gemiddeld biedt De Boterbloem plaats aan 5 cliënten per dag voor de zorgfunctie. Het gebouw van de boerderij is gevestigd op een perceel gelegen aan de Lutkemeerweg, dit perceel maakt geen deel uit van het bestemmingsplan voor het bedrijventerrein.
Voor de akkerbouw heeft De Boterbloem gronden in gebruik die eerder door familie zijn verkocht. Deze akkerbouwgrond maakt wel deel uit van het bestemmingsplan voor het bedrijventerrein. De Boterbloem had een pachtovereenkomst voor de grond, deze is omgezet in een gebruiksovereenkomst. De gebruiksovereenkomst is inmiddels beëindigd. De Boterbloem maakt sinds die tijd gratis gebruik van het terrein.
Wat is de GEM?
De GEM is de grondexploitatiemaatschappij, dit is een samenwerking tussen verschillende partijen die tot doel heeft om het bedrijventerrein te ontwikkelen. In 2009 is de samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen (toen nog) Stadsdeel Osdorp en SADC. Gemeente en SADC zijn beiden voor 50% aandeelhouder van de GEM. SADC is de Schiphol Area Development Group. Deze bestaat uit Schiphol Real Estate, de gemeenten Haarlemmermeer en Amsterdam en de Provincie Noord-Holland. Alle vier de partijen hebben 25% van de aandelen in SADC. De gemeente Amsterdam heeft daarom geen meerderheid in de beslissingen over de polder.
Wat heeft de rechter gezegd?
De boerderij moest de gronden verlaten en ontruimd achterlaten per 1 november 2017, aldus de kort geding rechter. Op verzoek van GroenLinks is dit destijds uitgesteld. Er werd hoger beroep aangetekend tegen de uitspraak. In juli 2018 is ook in dat hoger beroep bepaald dat de gronden ontruimd moeten worden. Ook heeft de rechter in zomer bepaald dat er illegaal gewoond werd op het erf en dat ook de woning ontruimd moest worden.
Wat heeft GroenLinks gedaan om De Boterbloem te behouden?
Zoals is bepaald door de rechter diende De Boterbloem plaats te maken voor het bedrijventerrein. De bouw van het bedrijventerrein is een niet meer te stoppen proces, in 2009 en 2013 is al beslist over de grondexploitatie en het bestemmingsplan.
Daar hebben we het niet bij laten zitten. GroenLinks heeft het vorige college in 2017 gevraagd om met een oplossing te komen. De wethouder heeft toen in ieder geval de ontruiming uitgesteld. Toen in het voorjaar van 2018 bleek dat de realisatie van het bedrijventerrein in de Lutkemeerpolder niet ongedaan gemaakt kon worden, heeft GroenLinks gedaan wat mogelijk was.
Samen met de PvdA is het voorstel ingediend om het college te vragen scenario’s te onderzoeken waarbij de maatschappelijke meerwaarde, onder andere de zorgfunctie van De Boterbloem, kon worden behouden - naast het bedrijventerrein. Dit voorstel van GroenLinks om nader onderzoek te doen werd op 14 maart 2018 gesteund door de voltallige gemeenteraad.
Wat is er na de verkiezingen van 2018 gedaan?
In maart 2018 won GroenLinks de verkiezingen en kwamen we als grootste partij in het college. Hierdoor konden we ons nog beter inzetten voor behoud van Lutkemeerpolder. Wethouder Marieke van Doorninck begon met het uitwerken van een plan en beantwoording van de motie van de raad. Toen midden in de zomer van 2018 De Boterbloem weer dreigde te worden ontruimd, na de uitspraak in hoger beroep, heeft de gemeente Amsterdam ervoor gezorgd dat de ontruiming is uitgesteld tot na de behandeling van de motie in de raad.
GroenLinks-raadsleden Nienke van Renssen en Imane Nadif hebben De Boterbloem in september bezocht. Zij spraken met Reddeboterbloem, met Behoud Lutkemeerpolder en De Boterbloem. GroenLinks-raadslid Zeeger Ernsting heeft een informatiebijeenkomst van Behoud Lutkemeer gefaciliteerd in het stadhuis. Ook is wethouder Van Doorninck meerdere keren in gesprek gegaan met De Boterbloem.
Wat was het aanbod aan De Boterbloem?
Het is wethouder Van Doorninck gelukt om een deel van drie hectare van de Lutkemeerpolder vrij te maken voor behoud van een tuinbouwbedrijf en een zorgboerderij. De motie vroeg om met voorstellen te komen voor behoud, dat is nu gelukt door de inzet van de wethouder. Naast het bedrijventerrein is er nu ruimte voor de boomgaard, de zorgboerderij en stadslandbouw. Dit plan kost de gemeente 6 miljoen, maar het college wil dit graag investeren voor het behoud van een deel van de polder en de zorgboerderij. Hiervoor moet het al vastgestelde bestemmingsplan uit 2012 worden aangepast en overeenkomsten gesloten. (Lees hier de brief van het college, waarin het voorstel wordt toegelicht.)
Hoe wordt het bedrijventerrein ingericht?
Hoewel we het bedrijventerrein niet tegen kunnen houden willen we wel dat het bedrijventerrein wordt ontwikkeld op basis van circulaire principes. Zo moet de openbare ruimte circulair worden ingericht. De bedrijven zullen zelf meer energie gaan produceren dan ze gebruiken. Het inrichtingsplan wordt vastgesteld door het college. Op die manier zal de gemeente ook invloed uitoefenen om te zorgen dat het bedrijventerrein zo groen mogelijk wordt. Ook verplaatsen we de biologische kleigrond naar elders in het gebied om zodat het gebruikt kan blijven worden voor stadslandbouw. Wil je een handig overzicht van alle eisen die we aan het terrein stellen? De gemeente heeft daar een overzichtelijke infographic van gemaakt.
Wat konden jullie nog meer doen?
We hebben uiteraard ook gekeken naar een scenario waarbij de Boterbloem even groot zou blijven als nu met behalve de boomgaard ook het roggeveld. We moeten dan de andere partners in de GEM (Provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer en Schiphol) overtuigen een deel van het verlies te nemen en kosten te dragen. In het onwaarschijnlijke scenario dat dit lukt, kost het de gemeente ook nog minstens 42 miljoen euro. Dit is het bedrag dat aan schadevergoeding betaald zou moeten worden aan alle partijen als we de overeenkomsten ontbinden, de procedurekosten zijn hierin nog niet meegenomen. Dit zou ten koste gaan van belangrijke plannen, zoals het klimaatneutraal maken van de stad. Bovendien kunnen de besluiten van vorige colleges en de raad niet zonder meer worden teruggedraaid. In plaats daarvan ligt er nu een oplossing waarbij de zorgfunctie van De Boterbloem behouden blijft en er voldoende grond overblijft voor stadslandbouw.
Waarom is de Lutkemeerpolder ontruimd op 1 september 2019?
De GEM wil een deel van de grond klaar maken om de eerste fase te gaan bouwen. Daarom stapte ze naar de rechter. Eerder was al door de rechter bepaald dat ontruimd moest worden per 1 november 2017. Nu werd de deadline gesteld op 1 september 2019. De gemeente heeft dit gerechtelijk bevel opgevolgd.
Waarom is er in maart 2020 gras ingezaaid op een deel van de polder?
In maart 2020, aan het begin van het groeiseizoen, is gestart met het zaaien van biologisch gras op verschillende bouwkavels. Er wordt geen gebruik gemaakt van kunstmest of bestrijdingsmiddelen. De biologische waarde van de teelaarde wordt zo behouden.
De GEM zaait dit biologisch gras zodat overlast, zoals het stuiven van grond bij harde wind en het woekeren van onkruid, wordt voorkomen. Door deze methoden blijft de biologische certificering van de grond behouden. Dit is voor ons erg belangrijk, op deze manier kan de grond namelijk gebruikt blijven worden voor het verbouwen van groenten en gewassen.
Hoe nu verder?
GroenLinks-raadslid Nienke van Renssen het voor elkaar gekregen om de ontwikkeling van het bedrijventerrein in fases te laten verlopen, zodat zoveel mogelijk van het open landschap zo lang mogelijk kan worden behouden. (Lees het voorstel hier.) Beide voorstellen werden mede ingediend door D66, de PvdA en de SP. Het college heeft inmiddels aangegeven dit verzoek uit te voeren (Lees hier de brief). We hebben inmiddels begrepen dat er een reserveringsovereenkomst is gesloten met een partij.
Op basis van het aanbod van de gemeente kan een zorgboerderij een plan uitwerken, waarna een marktconforme pacht of huur wordt aangeboden voor de drie hectare die zij dan tot haar beschikking krijgt.