Een handjevol extreem dominante platformen strijden online om onze aandacht en onze tijd. Bedrijven die niet gericht zijn op het belang van gebruikers – laat staan kinderen - maar op winstmaximalisatie: meer bezoekers die alsmaar langer blijven hangen.
Techbedrijven strijden om onze aandacht en het is bizar dat we dat toestaan. We moeten daarom het probleem aanpakken bij de bron en optreden tegen het verdienmodel van deze platformen. Een verdienmodel dat is gebaseerd op ophef, desinformatie en haat.
Schadelijke content
Ophef en polarisatie loont op online platformen. Dit betekent ook dat schadelijke content (zoals bijvoorbeeld naaktfoto’s en gewelddadige videoclips) in een hele korte tijd viral gaan en een enorm bereik kunnen krijgen.
De platformen weten dit, maar doen hier niks aan. Uit de gelekte Facebook Files van klokkenluider Frances Haugen bleek dat tieners met suïcidale gedachten dit deels koppelden aan invloed van Instagram. Dit bleek uit intern onderzoek van Meta zelf (voorheen Facebook) het moederbedrijf van Instagram. Ondanks deze kennis, deed Meta niets om de situatie te verbeteren.
Andere keuzes maken
Het is een politieke keuze om ons te laten leiden door techkapitalisme. En dus kunnen we ook andere keuzes maken. Het goede nieuws is dat met nieuwe Europese wetgeving hier de eerste stappen in worden gezet. De Digital Markets Act biedt mogelijkheid voor ontwikkeling van alternatieve platforms, denk aan kindvriendelijke apps. En de Digital Services Act (DSA) stelt strengere eisen om desinformatie te bestrijden.
Maar, deze wetgeving is pas het begin. We hebben een sterke lobby nodig om te zorgen dat de Tweede Kamer aandringt op scherpere handhaving van deze wetten én er is veel meer budget nodig voor zowel de Autoriteit Persoonsgegevens als de ACM.
Verbod op verslavend ontwerp
Als we echt iets willen doen aan het verdienmodel van de platformen, is aanvullende regelgeving voor nodig. We moeten af van polariserende algoritmen gebaseerd op clicks, interactie en ophef. De meest verslavende ontwerpfuncties, zoals eindeloos scrollen en automatisch afspelen van filmpjes moeten verboden worden.
Dit voorstel ligt er en wordt nu over gediscussieerd in het Europees Parlement. Het voorstel – geschreven door GroenLinks parlementariër Kim van Sparrentak – moet wetgeving worden. Daarom verzocht ik wethouder Scholtes hier namens Amsterdam samen met andere steden voor te strijden. En dat gaan we doen! Dat is belangrijk, want het zijn onze steden, onze jongeren, waar we de effecten bij terugzien van schadelijk en verslavend ontwerp van online platformen.