Na 120 jaar erfpacht heeft de coalitie van D66, VVD en SP gisteren deze Amsterdamse verworvenheid zo goed als afgeschaft. Het leidde tot enthousiaste reacties uit VVD-hoek.‘Het is volbracht!', twitterde een VVD’er met gevoel voor dramatiek. Maar bij een groot deel van de raad - en zeker bij GroenLinks – overheersen heel andere gevoelens: namelijk die van weemoed, teleurstelling en strijdlust.

Weemoed, omdat erfpacht in wezen een heel progressief systeem was: de stijging van de grondwaarde kwam erdoor ook terecht bij de gemeenschap, niet alleen bij eigenaren. Dat is niet meer dan rechtvaardig, want, zoals Willem Treub in 1896 al zei, die gemeenschap veroorzaakt ook de grondwaardestijging.

Teleurstelling, omdat de coalitie in al die jaren erfpachtdiscussie geen enkel gevoel toonde voor de voordelen van erfpacht maar gedreven werd door tunnelvisie. Let wel: in het oude stelsel waren wel degelijk problemen. Het ging met name om de grote canonverhoging aan het einde van een tijdvak, waardoor veel erfpachters in de problemen kwamen. Dat moest anders en dat kón ook anders. De rechtse minderheid van VVD, CDA en D66 had echter maar één doel voor ogen: de erfpacht afschaffen en de grond aan erfpachters verkopen in de vorm van‘Eeuwigdurende Erfpacht’. Ze kregen daarvoor steun van de SP.

Dat dat uiteindelijk óók geen oplossing was voor de problemen die opgelost moesten worden, bleek de afgelopen maanden. Erfpachters waren woedend toen bleek dat het overnemen van de grond van de gemeenschap wel eens heel veel geld zou kunnen kosten. Daar kwamen dan weer aanpassingen voor: prijzen gingen voor sommigen fors omlaag, maar voor anderen bleef het onbetaalbaar.

Teleurstelling ook, omdat het college met graagte voorrekende dat de gemeenschap de komende 100 jaar uiteindelijk tot 3,2 miljard euro minder van de grondwaarde kan meeprofiteren dankzij Eeuwigdurende Erfpacht. Dat bedrag komt straks ten goede aan erfpachters. Let wel: voornamelijk aan toekomstige erfpachters, die straks een woning kopen die al eeuwigdurend is afgekocht. Voor veel huidige erfpachters is het een ander verhaal: zij hebben er niet veel aan.

Maar we blijven natuurlijk ook strijdbaar. Strijdbaar voor een betaalbare stad, waar ruimte is voor iedereen. Strijdbaar tegen vastgoedbezit als middel voor speculatie en winstmaximalisatie. En strijdbaar voor een rechtvaardige stad, waar iedereen kan meeprofiteren van de gezamenlijke inspanning van álle Amsterdammers om Amsterdam een waardevolle stad te maken.