Vandaag besprak de commissie Jeugd en Cultuur het nieuwe kunstenplan van wethouder Ollongren. De wethouder maakt in dit plan onderscheid tussen instellingen die direct door de gemeente aangewezen worden voor subsidie (de zogenaamde A-bis), en instellingen die voor subsidie moeten aankloppen bij het Amsterdamse Fonds voor de Kunst. GroenLinks-raadslid Lene Grooten heeft grote bedenkingen bij het plan en maakte dat duidelijk tijdens de commissie.

In het coalitieakkoord werd vastgelegd dat er maar liefst 7,6 miljoen euro extra mag worden uitgegeven aan kunst en cultuur in het nieuwe kunstenplan. Daar kan geen gemeente in Nederland aan tippen. Deze wethouder Kunst en Cultuur kan dus eigenlijk niks fout doen, zou je zeggen.

Ook Groenlinks is blij met dat extra geld. En er is meer om blij mee te zijn: mooie uitgangspunten, geld voor de verbreding van het basispakket cultuureducatie en de focus op cultuurhuizen.

Toch staat niet iedereen vandaag te juichen bij de hoofdlijnen die voorliggen. En ook vorige week niet bij de hoorzitting. De wethouder wilde een nieuw systeem voor het verdelen van subsidies, omdat het tijd was ‘voor een nieuwe balans tussen kunst en politiek’.

Waarom zo’n nieuw systeem?

GroenLinks was hier erg kritisch over, omdat we het waarom eigenlijk nooit goed hebben gehoord van de wethouder. Die paar ‘kleine zeehondjes’ waren toch geen reden om een goedwerkend systeem op z’n kop te gooien, juist nu iedereen in de kunsten na alle bezuinigingen en zware jaren toe is aan rust? En zien we op landelijk niveau niet hoe lastig het is voor de politiek (en ook voor D66) om het aan een fonds over te laten? Of zoals Marc van Warmerdam het vorige week mooi zei: ‘Je wilt je er niet mee bemoeien, tot je je ermee wilt bemoeien.’



Bij de bespreking van de contouren voor het kunstenplan vlogen termen als maatwerk en ruimte over tafel, het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) zou het nieuwe toverstokje worden. De contouren en de systeemverandering werden aangenomen, wij stemden tegen.

Tweedeling A-bis en AFK

Eén van onze grootste bezwaren was de vrees voor een tweedeling tussen de A-bis en het AFK. Daartoe dienden we nog een motie in om te zorgen voor een integrale afweging, die haalde het helaas niet. Ook dienden we een motie in met een aantal voorwaarden voor de hoofdlijnen, die haalde het wel, waarover later meer.

Nu liggen dan de hoofdlijnen voor. Voor GroenLinks staat voorop dat wij als raad kunnen sturen op inhoud en dat er een eerlijk en transparant systeem is, waarin subsidies en posities worden toegekend.

Cultuureducatie

GroenLinks wil dat het cultuureducatie wordt verbreed, juist vanwege de extra middelen die er zijn voor de verbreding van het basispakket cultuureducatie. We hebben moeite met de vooraf aangewezen positie van Mocca. Zeker gezien hun brief van een paar dagen geleden, niet echt verbindend lijkt me.

Omdat het over veel geld gaat en we bij de hoorzitting hebben gehoord dat juist deze partijen samen met Mocca binnen het ACI een onderzoek doen naar samenwerking bij het servicepunt cultuureducatie is onze vraag aan de wethouder: is zij bereid om de besluitvorming over de inrichting van dit cluster uit te stellen en te zorgen dat we het onderzoek van het ACI betrekken bij de besluitvorming en ook goed kijken naar de monitoring?

Amsterdams Fonds voor de Kunst

Wat wij ons verder afvragen: hoe kijkt het AFK, of de wethouder aan tegen het feit dat het bij sommige instellingen, die aanvragen bij het Fonds, gaat om essentiële fysieke culturele infrastructuur? Sommige gebouwen zijn essentieel voor de stad en de exploitatie zit voor een deel bij de afdeling vastgoed. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar?

Bij de technische sessie hoorden wij dat de komende jaren een heleboel huurcontracten herzien of opnieuw gesloten zullen worden. Wij zijn van mening dat de wens van de gemeente  tot kostendekkend verhuren niet ten koste mag gaan van de kunst. Wij willen de wethouder vragen om op dit punt met een separaat voorstel naar de raad te komen, kan zij dit toezeggen?

Nog een vraag aan het AFK: op korte termijn worden de subsidieplafonds vastgesteld. We kregen vandaag een heldere brief van het Grachtenfestival die inzichtelijk maakt welke gelden zij jaarlijks ontvangen van stadsdelen en projectsubsidies. Zoals zij, zullen er meer zijn: kan de wethouder reageren op de zorg dat als deze bedragen niet worden meegenomen er dan te weinig geld is?

Kunstraad

De kunstraad, ons adviesorgaan. Zij heeft een aantal goede inhoudelijke adviezen gegeven, zoals over de gelden van de stadsdelen. Dat is een punt van zorg dat door veel woordvoerders gedeeld wordt. We willen hier gezamenlijk vanuit de raad naar kijken om te zorgen dat we dit geld voor de kunsten kunnen behouden. Datzelfde geldt ook voor een goede monitoring van het AFKbij het toewijzen van subsidies.

Binnenkort neemt Gerard de Kleijn afscheid bij de Amsterdamse Kunstraad. Bij de aankondiging van zijn afscheid lanceerde hij een heel mooi idee: vouchers voor nieuwkomers zodat ook zij kunnen gaan genieten van het fantastische aanbod in Amsterdam. GroenLinks zal hiervoor een motie indienen.

Het nieuwe systeem

De wethouder wilde met het nieuwe systeem van A naar B, maar is ergens tussenin blijven steken. Het is niet A: het goedwerkende systeem zoals het was; maar ook niet B: het toverstokje van het AFK. 75 procent van het geld blijft in dit voorstel onder de hoede van de gemeenteraad, maar dan vooraf aangewezen door ambtenaren, in plaats van het geëigende adviesorgaan de Kunstraad. Is dit de nieuwe balans tussen kunst en politiek die de wethouder beoogt?

Dit brengt de raadsleden in een ongemakkelijke positie, waarin het moet zeggen wie wel en wie niet in de A-bis mogen. Op basis van wat moeten we dat dan doen? Op basis van een gevoel? Dat kan toch niet de bedoeling zijn.

Willekeurige lijst met instellingen

GroenLinks snapt niet waarom de wethouder tot dit halfslachtige voorstel en deze lijst is gekomen, de vraag rijst dan ook: weet deze wethouder wel wat ze wil? De lijst van zeventien instellingen voor de A-bis lijkt willekeurig en niet transparant tot stand gekomen. De weging van de criteria is niet openbaar. We vroegen om die criteria en kregen een document dat nog meer vragen oproept. Uit een brief van Pakhuis de Zwijger aan de gemeente blijkt dat zij van de gemeente te horen kregen dat een verslag van weging van criteria ontbreekt.

De lijst van zeventien is precies wat GroenLinks wilde voorkomen: de criteria zijn zo ruim dat je met gemak kunt betogen dat andere clubs ook op de lijst hadden kunnen staan. Ik kan dat niet uitleggen, maar wellicht de wethouder wel.

Veel kunstdisciplines staan niet in de lijst

Een veelgehoord advies van het veld: zorg dat alle disciplines vertegenwoordigd zijn werd niet opgevolgd, ook in dat opzicht is het een rare lijst. Muziek, ontwikkelinstellingen, dans, festivals, ze komen er bekaaid vanaf. Omdat functies zijn losgelaten voelt het als een lijst waar geen lijn in zit. De vrees voor het gevoel van tweedeling bleek terecht, zeker ook omdat de kranten kopten over ‘topinstellingen’ in de A-bis.



Een goed onderbouwde visie op wat de A-bis moet zijn is de crux in dezen. Daaruit volgen dan vanzelf objectieve, meetbare criteria, functies of disciplines. Maar het begint bij die visie.

Terug naar de tekentafel

Als dit een oefening was in het toekomstige sturen op hoofdlijnen en het aanbrengen van kaders, dan hebben wij als raad grote steken laten vallen. Wij hadden aan de voorkant veel duidelijker moeten sturen op de visie over wat de A-bis moest zijn. We hadden daarnaast niet moeten accepteren dat er in de contouren geen criteria zijn opgenomen.

En nu? Voor GroenLinks is het voorstel wat betreft het systeem, zowel voor de rol van de politiek, als voor het veld een verslechtering van hoe het was. Het cruciale aspect uit de motie: meetbaar draagvlak ontbreekt.

Wat GroenLinks betreft gaat de wethouder terug naar de tekentafel. En komt zij met een systeem dat transparanter, consequenter en beter uit te leggen is. Zodat mensen in het veld het snappen en de politiek niet in verlegenheid wordt gebracht om met lege handen cultuurbeleid uit te voeren.