In zijn bijdrage aan de Algemene Beschouwingen wees Rutger Groot Wassink, verwijzend naar Simon Schama, op overvloed en onbehagen dat hij voelt. Overvloed omdat Amsterdam er nog goed voor staat, er heel veel goed gaat. Onbehagen omdat er nog te veel werklozen zijn in onze stad, met te veel spanningen tussen bevolkingsgroepen en Amsterdam nog steeds een grijze stad is. Onbehagen ook over de begroting van dit college, omdat er nergens duidelijk wordt gemaakt hoe dit college zijn ambities waar gaat maken.
Voorzitter,
Zoals een enkeling wellicht weet behoor ik tot de nobele beroepsgroep der historici. Niet dat ik er beroepsmatig iets mee doe, maar wel word ik soms overvallen door wat Huizinga de ‘historische sensatie’ noemde, en termen, titels en vergelijkingen spoken regelmatig door mijn brein.
Ok, ik geef het toe, die vergelijkingen zijn misschien niet altijd even accuraat of gelukkig, zeg ik tegen de heren die ik niet Molotov en von Ribbentrob noem. Maar toch, zo duid ik de wereld.
Toen ik aan het eind van de zomer op een Sardijnse berg nog eens het jaar aan mijn geestesoog voorbij liet gaan, gingen mijn gedachten natuurlijk terug naar de verkiezingen en de -zogezegd- ietwat tumultueuze coalitievorming. Want wat je er ook verder van vindt, de uitslag was historisch. Niet omdat volgens sommige raadsleden van de huidige coalitie het herfsttij van de linkse partijen was ingezet en dat het nu de tijd voor rechts was. Het is vooral een noviteit dat de SP in Amsterdam meebestuurt. Dat gun ik hen van harte en ik hoop op hun stevige invloed.
Toen ik op die berg nadacht over de staat van de stad, moest ik denken aan het prachtige boek ‘Overvloed en onbehagen’ van Simon Schama. Voor wie het niet kent, het poogt de Hollandse cultuur in de Gouden Eeuw te beschrijven en ik raad het u zeer aan, al was het maar omdat onze stad er zo’n prominente rol in speelt.
Overvloed en onbehagen
Dat gaat ook nu op. Overvloed omdat de stad er prachtig bij ligt. We zijn ondanks de crisis nog altijd zeer welvarend met een bruisend economisch en cultureel leven. Kijk bijvoorbeeld naar die schitterende musea en de drommen toeristen die graag naar onze stad komen. Veel gaat goed. Neem nu die prijs die de stad mocht ontvangen voor klimaat en duurzaamheid. En hoewel het college zich er enigszins ongemakkelijk bij leek te voelen geeft het aan dat we op het goede spoor zitten. En dat we vooral door moeten gaan op de ingeslagen weg.
Maar daar tegenover staat toch ook onbehagen. Niet alleen door de immer welig tierende werkloosheid en armoede in onze wijken. Niet alleen omdat bevolkingsgroepen steeds meer tegenover elkaar lijken te komen staan door internationale ontwikkelingen als de oorlog in Gaza en de barbarij van IS. Maar ook onbehagen omdat auto's dominant in de stad zijn en de auto het wint van de fiets en voetganger. Onbehagen omdat we vaak nog onvoldoende weten of in kunnen schatten wat er vanuit Den Haag over ons wordt uitgestort. En hoe we daar mee omgaan. Of het nu gaat over het woondossier, de jeugdzorg of de Participatiewet.
Voorzitter,
Vandaag bespreken we de begroting en het is natuurlijk aan het nieuwe stadsbestuur om het onbehagen binnen de perken te houden, zodat Amsterdam Amsterdam blijft en de sociale samenhang van de stad niet erodeert. Maar in alle eerlijkheid bekroop mij ook groot onbehagen bij het lezen van deze begroting. Ja er is overvloed door deze opgepompte bedragen van investering en bezuinigingen. Maar ik vraag mij af of er geen overmoed is. Want veel is onduidelijk en ronduit vaag. Uitwerkingen van investeringen en bezuinigingen ontbreken. Indicatoren zijn er niet of ze zijn onwenselijk. Is het bijvoorbeeld echt een doel om de professionele zorg met 20% te laten afnemen? En bij verkeer is de enige indicator van beleid dat mensen het gebied rond de Arena tijdig kunnen verlaten? Dan kan de heer Paternotte wel zeggen dat dat later komt, maar ik heb juist u en uw consultancyboys altijd horen zeggen hoe belangrijk dat is.
Ik realiseer me terdege dat de reactie van de collegepartijen gaat zijn dat wij zeuren, zuur zijn en ook niets anders hadden kunnen verwachten gezien de korte voorbereidingstijd van het nieuwe college. Ik zou dat ook zeggen! Maar dat snijdt geen hout. En dat zou 't ook bij mij niet doen.
De begroting bepaalt hoe wij als raad met het college omgaan. Het zet de standaard voor samenwerking. En hoe we samen en soms tegen elkaar voor Amsterdammers gaan werken. Voor nu en in de toekomst. We staan hiermee in de schaduwen van morgen. Maar hoe die morgen er uit komt te zien is mij volstrekt ongewis. Met deze begroting is de raad niet 'in control', wat ik VVD en D66 vaak heb horen zeggen. Ik lees in de inleiding dat de gemeentebegroting duidelijk en afrekenbaar moet zijn. Het college heeft gestreefd naar korte, bondige teksten, relevante indicatoren en een logische structuur. Ik denk nog even aan de Arena en krab achter mijn oren op mijn kale kop. Is het zuur dat wij onze controlerende en kaderstellende taak naar behoren willen uitvoeren?
Dit is geen solide, transparante en goed te begrijpen begroting. Gelukkig deelt in elk geval de fractie van D66 een gedeelte van onze kritiek. “Dit zijn onze idealen zwart op wit.” heb ik D66 wel eens horen zeggen. Dan is dit wel erg mager.
Voorzitter,
Wij hebben bij de start van het college onze waardering uitgesproken voor veel voornemens in het sociale domein. Want er liggen grote opgaven. De jeugdwerkloosheid moet bestreden worden, Amsterdammers moeten aan het werk, Amsterdammers moeten kunnen wonen in betaalbare huizen en zij die worstelen om rond te komen moeten we wat ons betreft ruimhartig steunen. Dat zijn mooie doelen! En wij kijken reikhalzend uit naar de uitwerkingen. De grote zorg die mijn fractie heeft is dat de bezuinigingen om die doelen te realiseren zo zacht en vaag zijn dat deze ambities sneuvelen op het slagveld van goede voornemens en niet gerealiseerde opgaven
Een voorbeeld, de wens van de VVD in de vorm van lastenverlichtingen gaan per direct in, (€15 miljoen structureel, en daarna nog eens €9 miljoen), de armoedegelden voor de SP zijn incidenteel. Ik hoop dat de heer Peters niet heeft zitten slapen.
Onbehagen
Onbehagen ook op groen. Er is geen enkele indicator voor duurzaamheidsbeleid. Waar mogen we u op afrekenen? Luchtvervuiling, vergroening van de wijken, circulaire economie? Ja, het is mooi dat het college de Wet milieubeheer gaat handhaven. Maar wat we verder gaan doen? En met welk doel blijft in fijnstofnevelen gehuld. Ik hoop dat het college er toe te verleiden is concrete doelstellingen voor de eigen collegeperiode te maken. Zoals u snapt helpen wij daar graag bij.
Voorzitter,
Zoals u merkt hebben wij vele vragen. En hoe moet het nu verder met de buurtwet, om van onderop en gebiedsgericht te gaan werken? Vanuit de stadsdelen hoor ik matige signalen. Hoe gaan we met vluchtelingen om? Komt de bed-, bad-, broodvoorziening er ook echt? Ik hoop dat die duidelijkheid komt.
GroenLinks gelooft in Amsterdam als een stad waarin we voor elkaar zorgen, we zelf onze stroom opwekken en waar Amsterdammers kunnen worden wie ze willen zijn. Ik geloof dat het college dat met een andere invalshoek ook wel wil. Laat ons dan zien hoe u dat gaat doen, zo vraag ik het college.
Laat de overvloed die u heeft geërfd u niet tot overmoed aanzetten.
Neem ons onbehagen weg zo dat wij ons een oordeel over uw werk kunnen vormen.
Voorzitter, ik rond af.
Van de zomer op die berg verheugde ik me er op dat ik bij deze algemene beschouwingen mooie ideologische debatten kon voeren. Dat zal vandaag nauwelijks lukken schat ik in. De begroting is dusdanig beleidsarm dat ik simpelweg onvoldoende weet waarop ik het college moet beoordelen. Als afsluiting zou ik het college dan ook het volgende voor willen houden. "Laten zij die overvloed hebben er aan denken dat ze zijn omgeven met doornen, en laten ze goed oppassen dat ze er niet door geprikt worden"