Initiatiefnemer en GroenLinks-raadslid Jan Hoek had op de ochtend van 11 oktober even overwogen de toegankelijkheidsschouw 's middag af te zeggen, gezien de stromende regen. Later bedacht hij dat juist het slechte weer een uitgelezen gelegenheid bood om te zien waar mensen met een beperking mee te maken krijgen als de omstandigheden tegen zitten. Ook slechtzienden en rolstoelers moeten immers door weer en wind de straat op, al was het maar om boodschappen te doen of naar hun werk te gaan. Tweede Kamerlid Linda Voortman was speciale gast tijdens de schouw onder leiding van een delegatie ervaringsdeskundigen van Onbeperkt Zuid, Onbeperkt Oost, Platform Gehandicapten in Zuidoost en Cliëntenbelang Amsterdam.
De wandeling voerde vanaf het Gerard Douplein bij de Albert Cuypmarkt naar het Huis van de Wijk De Pijp in de Tweede Van der Helststraat, via de Ferdinand Bolstraat. Daar werd de tramhalte van lijn 16 bekeken (te laag om met een rolstoel de tram in te kunnen) en de Hema bezocht. In de Hema is het mogelijk om zittend in een rolstoel de pinmachines te bedienen, maar als je slechtziend ben, zijn ze zo gebruiksonvriendelijk dat het voor een blinde of slechtziende eenvoudiger is iemand te vragen om de toetsen te bedienen. Een volgend punt van verbazing voor wie er meestal niet bij stilstaat was de kruising Ferdinand Bolstraat/Ceintuurbaan, waar een knopje zit om het voetgangerslicht te bedienen, maar dat is vanuit een rolstoel moeilijk in te drukken. Om bij het drukknopje te komen moet men eerst een fietspad oversteken dat niet door rood of groen licht wordt gereguleerd - eigenaardig en voor slechtzienden en mensen in een rolstoel ook best eng, vanwege het onvoorspelbare c.q. asociale gedrag van veel fiesers. Tijdens de schouw was er veel gelegenheid om bijgepraat te worden over nieuwe ontwikkelingen op toegankelijkheidgebied en best practices.
Een paar honderd meter verder bleek het bij de Albert Heijn aan het Cornelis Troostplein minder druk dan verwacht. Er stonden veel fietsen in de rekken, maar de slalom langs los geparkeerde fietsen en scooters hoefden de deelnemers op dit moment van de dag niet te maken. Linda Voorman nam plaats in een rolstoel en stak de Ferdinand Bolstraat over ter hoogte van het plein, een beangstigende ervaring, vertelde ze later: 'Ik moest er maar op vertrouwen dat de automobilisten en feitsers me zagen en me de tijd zouden geven over te steken.' Binnen in de Albert Heijn bleek dat de winkel een rolstoellift heeft. Een aanmoedingsprijs voor dit filiaal?
In het Huis van de Wijk De Pijp was iedereen er tijdens de evaluatie van overtuigd dat er nog veel werk te verzetten is. Het zou enorm helpen als de formele regelgeving beter wordt geregeld en Agend 22, het internationale verdrag over toegankelijkheid, wordt geratificeerd. Femke Roosma, duoraadslid in de gemeenteraad voor GroenLinks, deed eerder dit jaar al concrete voorstellen in haar plan voor Amsterdam 10 Keer Toegankelijk ; Wanda Pelt presenteerde in 2012 een dossier over toegankelijkheid aan stadsdeelvoorzitter Paul Slettenhaar.
Fysieke toegankelijkheid is niet zelden een kwestie van een klein hardnekkig probleem: het spreekwoordelijke paaltje dat in de weg staat zodat je er niet door kan met je rolstoel. Maar toegankelijkheid is meer dan de breedte van een deur of de hoogte van een tramhalte. Het gaat ook om een algemene mentaliteitswijziging bij uiteenlopende personen die bewust of onbewust barrières opwerpen tegen de totstandkoming van een grotere toegankelijkheid: ontwerpers en architecten, ambtenaren, winkeliers en restauranteurs. Het concept Design for all werd genoemd, als duurzaam denkmodel. Zie een link hier.
Politici en ervaringsdeskundigen spraken uitgebreid over de noodzaak voor mensen met een beperking om zelf van zich te laten horen in overlegorganen. Het werd duidelijk dat er in overleg met ambtenaren, ontwerpers en anderen meer duidelijkheid moet komen over normen voor toegankelijkheid waar iedereen zich moet houden en waar overheden ook op moeten handhaven. Het minste is toch dat overheidsgebouwen zelf toegankelijk zijn.
Daarnaast kwamen er bad practices op tafel, in restaurants, winkels en gebouwen. Gemeenteraadslid Fenna Ulichki waarschuwde voor een te groot vertrouwen in wat de politiek, op stadsdeelniveau, stedelijk of landelijk, kon veranderen. 'Wij kunnen als gemeente een drogist niet dwingen de dozen vol flessen shampoo die hij op een grote stapel midden in zijn winkel heeft neergezet, weg te halen omdat ze voor je rolstoel in de weg staan. Dat moeten de mensen die in die winkel werken zelf bedenken. Dat kunnen wij niet doen' De paradox kwam ter sprake dat degenen die soms al weinig energie hebben vanwege hun beperking, zelf energie moeten steken in de behartiging van hun eigen belangen. Belangen die soms niet overlappen, want een blinde, een dove, een rolstoeler, iemand met een geestelijke beperking, een autist en een psychiatrisch patiënt hebben niet dezelfde behoeften en problemen. Een andere geschetste paradox was de maatschappelijke verwachting, enerzijds, dat mensen met een beperking zelfstandig blijven wonen, functioneren, werken en participeren, met anderzijds steeds minder geld voor hulp. 'Je mantelzorgers moeten je boodschappen maar voor je halen. Maar wat nu als je die niet hebt?'
Komt er een toegankelijkheidslintje, analoog aan het Groene Lintje? Enkele ideeën voor een aanmoedingsprijs of pluim passeerden de revue. Linda Voortman eindigde de middag met de belofte dat zij tijdens de komende behandeling van de begroting van VWS in haar bijdrage (weer) aandacht zal vragen voor toegankelijkheid. 'In het openbaar vervoer!' klonk het om haar heen.
Wordt vervolgd, want dit was vast niet de laatste schouw in Zuid, of de laatste discussie over toegankelijkheid.
Dit artikel is geschreven door Daphne Meijer en verscheen eerder op de website van de afdeling van GroenLinks in Amsterdam-Zuid. Daar vindt u ook een foto-verslag met foto's van Ronald Blonk, Paul van Grieken, Daphne Meijer en Wanda Pelt.
De foto's hieronder zijn van Marja en Henry.