“Uiteindelijk is dat toch waar het om gaat, dat je je met hart en ziel inzet voor iets waarin je gelooft” Andrée van Es (1953) is politica. In 2010 werd ze wethouder voor GroenLinks in Amsterdam. Deze week kijkt ze zowel met 'partijbuikpijn' als met vertrouwen naar de ontwikkelingen in de landelijke politiek.

tekst: © Eva Hoeke. Dit artikel is verschenen in Het Parool van 26 mei 2012

Den Haag

'We woonden vlak achter de duinen, tussen Scheveningen en Kijkduin. Vlak bij zee dus. En die zee, die gaat nooit uit je. Ik ben dol op Amsterdam, maar het is eeuwig zonde dat die stad niet aan zee ligt."

Nest

"Mijn vader was handelsagent in rijwielonderdelen. Mijn moeder was van de generatie die dolblij was dat ze niet meer hoefde te werken. Zij heeft wel leren typen, zoals ze altijd zelf zegt, maar als ik haar dan vraag wat voor werk ze deed, kijkt ze van: dat weet ik eigenlijk niet. Ze is wel op een blauwe maandag fotomodel geweest, onder meer voor Libelle. Maar verder waren de verhoudingen klassiek. Nee, we spraken niet Haags thuis. Je bedoelt met die rare è en ù? Een broodje è met ù? Ja, dat konden we natuurlijk wel, maar zo spraken we niet. Ik heb trouwens wel een harde g, dat is ook Haags."

Serieus

"Ik was een serieus meisje. Keurig huiswerk maken, braaf overgaan. Al had ik ook wel vriendjes hoor. Flirten, zoenen in de steeg. En toch begonnen toen al de eerste felle discussies op school. Ik herinner me een gesprek met een jongen die zei: 'Ach, je leeft toch om een beetje lol te hebben?' En ik weet nog dat ik dacht: hè? Daar kan het toch niet alleen om gaan?"

Gevaarlijk

"Op mijn zeventiende ging ik studeren. In Utrecht, want naar Amsterdam mocht ik niet van mijn ouders. Te gevaarlijk. Ja, wacht even: het was 1970, hè. Het Maagdenhuis was net bezet, ik was piepjong, dat vonden ze eng. Dus toen werd het Utrecht."

Wereld

"In de jaren zeventig was alles politiek. Je had Vietnam, Chili, Zuid-Afrika En hier in Nederland liepen we te hoop tegen de bom en waren we baas in eigen buik. Alles stond ter discussie, de hele tijd. Er was een wereld te winnen. Ik had me er niet aan willen onttrekken, maar dat kón ook bijna niet."

Geert Mak

"Hij gaf les op het Instituut voor Staatsrecht, waar ik studeerde. Ik meldde me aan voor zijn project vreemdelingenrecht, en op een dag zei hij: 'Ik weet wel een leuke baan voor je.' Dat was als jurist bij de PSP, Pacifistisch Socialistische Partij. Ik had toen nog helemaal geen politieke voorkeur, ik wist alleen dat ik niet net als mijn ouders op de VVD zou stemmen. Maar de baan leek me wel interessant. Later heeft Geert wel eens gezegd dat hij mij heeft ontdekt, haha."

Romantisch

"De PSP had twee zetels, dus we zaten letterlijk op een zolderkamertje te strijden voor de goede zaak. Heel bevlogen, compromissen deden we niet. Romantisch, inderdaad. In de Mozes en Aäronkerk gingen op een zeker moment 182 illegale Marokkanen in hongerstaking, en daar gingen wij elke dag naar toe. Actievoeren, dat was goed. Toen ze eenmaal hadden gewonnen hebben we feest gevierd, zaten we met z'n allen aan een lange tafel lamsbouten en sinaasappelen te eten. Volkomen naïef natuurlijk, maar in de kern klopte het wel. Uiteindelijk is dat toch waar het om gaat, dat je je met hart en ziel inzet voor iets waarin je gelooft."

Underdog

"De boodschap van mijn vader was: zorg voor jezelf, want niemand anders doet dat voor je. Niet asociaal hoor, maar wel in alles de ondernemer. Ik weet dus niet hoe ik aan dat grote gevoel van mededogen kom. De kern is, denk ik, dat ik het niet kan uitstaan als de één zich beter voelt dan de ander. Maar ik ben geen zieligemensenredder hoor, daar ben ik te ongeduldig voor."

"Ik ben nu bijvoorbeeld heel erg bezig met jeugdwerkloosheid, want daar maak ik me écht zorgen over, dat er een generatie komt die straks mogelijk buiten de boot valt. Maar als ik met zulke jongeren praat, zal ik altijd zeggen: 'Kom op joh, ik snap dat het zuur is, maar je bent geen slachtoffer. Leg de lat hoog, en zorg dat je beter bent dan de rest. Dat is de enige manier'."

Waterman

"Ik ben niet erg met sterrenbeelden bezig, maar gek genoeg zie ik mezelf wel als een echte Waterman. Verstandig, rationeel. Maar ook met groot gevoel voor compassie. Ik noem het altijd hard & zacht. Stoer en sterk zijn zonder je zachte kanten weg te drukken. En dat herken ik ook altijd in andere Watermannen."

Klaar

"In 1981 kwam ik in de Tweede Kamer, in 1990 ben ik gestopt. Niet dat ik klaar was, maar ik wist: dit moet gebeuren. Ik was te veel vergroeid met die gekke, anarchistische wereld van de PSP, het werd tijd voor een nieuwe generatie."

De Balie

"Ik begon daar vier maanden na het ongeluk van mijn man (politicus Maarten van Traa). Bij De Balie werken is heel, heel intens. Het is een fantastisch podium, zo inspirerend, en alles wat er in de stad gebeurt aan maatschappelijke thema's, zie en hoor je daar terug. Maar je moet dat waanzinnige tempo wel volhouden om het allemaal bij te kunnen benen. En ik zat toen natuurlijk niet in mijn beste periode. Er is een tijd dat ik dacht: ik ben hier alleen en thuis alleen."

Maarten van Traa

"Hij is omgekomen bij een auto-ongeluk. En omdat hij een publiek figuur was, keek iedereen mee. Dat was lastig, maar er zat ook een heel bevoorrechte kant aan. Want er leven dan ook ontzettend veel mensen met je mee, mensen die tegen je zeggen dat ze er enorm van onder de indruk zijn. Dat doet goed. En nog steeds komen mensen naar me toe met verhalen over Maarten. Daar geniet ik van."

Verliefd

"Waar ik verliefd op werd bij Maarten? Jeetje, wat een vraag Nee, dat hou ik voor mezelf."

Opnieuw verliefd

"Nee, ook niet. Ik heb weleens een halfslachtige poging gedaan, maar de lat ligt natuurlijk hoog. Onlangs zei iemand tegen me: 'Jij durft niet. Jij bent bang voor een nieuwe relatie.' Daar moet ik dan weer over nadenken, over zo'n observatie."

Julien

"De dochter van Maarten heet Julie, mijn zoon heet Julien. Ja, toevallig hè? Hij is dj en hij staat achter de bar bij Bitterzoet en de Bloemenbar. En in Boom Chicago organiseren ze af en toe feestjes. Ik ben wel eens gaan kijken, om half twaalf 's avonds want dan was er toch nog niemand zei hij, haha en ik vond het ontzettend leuk om te zien hoe hij bezig is in zijn eigen wereld."

"Hij is niet bijzonder politiek geëngageerd, maar dat hoeft ook niet. Ieder kind gaat zijn eigen weg. Al wordt hij beroepsmilitair zíjn keuze. Vroeger bij de PSP konden ze dat nooit hebben, als ik dat zei. Ze vonden dat eigenlijk niet kunnen. Of Julien op mij lijkt? Wacht, ik pak een foto, dan kun je zelf oordelen. Kijk, hier is hij aan het dj'en. Jaaaa, het is inderdaad een mooie jongen. Al is dat natuurlijk een beetje raar om van je eigen zoon te zeggen."

Ontspannen

"Naar de sportschool, op de crosstrainer en apparaten. En nu het mooi weer is, kan ik weer door het Vondelpark rennen. Nee, geen twee rondjes, dat red ik niet. Eén is precies goed. Naar de bioscoop gaan vind ik ook fijn, liefst alleen. Ik ben laatst naar Intouchables geweest. Wat een heerlijke feelgoodmovie zeg Ik zat met een brok in mijn keel te kijken. En thuis ontspan ik door te lezen. Als ik eraan toe kom, want eigenlijk moet je daarvoor op vakantie. Congo bijvoorbeeld, van David van Reybrouck, die ligt al maanden op me te wachten. Schijnt prachtig te zijn. O, en wat ook fantastisch is: Borgen, een politieke dramaserie uit Denemarken. Héél goed gemaakt. Maar het ultieme ontspannen is over het strand wandelen."

Tofik versus Jolande

"Het zijn spannende weken, zeker. En ik volg het allemaal. Maar ik merk ook dat ik een zekere afstand bewaar. Ik heb het allemaal meegemaakt in de jaren tachtig: de vorming van GroenLinks, de ruzies binnen de partij, de stress ik werd daar heel ongelukkig van. Ik zie het zo: ik ben nu wethouder, en dat doe ik naar mijn allerbeste vermogen, maar aan het interne partijgedoe doe ik niet meer mee. In zijn algemeenheid kan ik zeggen dat GroenLinks altijd een club is geweest met mensen van verschillende achtergronden, waarbij stabiliteit niet de meest verinnerlijkte eigenschap was. En behept met een fabelachtig vermogen tot zelfdestructie. Daar heb ik natuurlijk wel partijbuikpijn van, zoals we dat hier noemen. Maar de partij komt er altijd weer uit, dus dat zal ook nu gebeuren."

Simon Reinink

"Ik kom graag in het Concertgebouw. Simon heb ik onlangs gesproken over het opzetten van een samenwerking, want er gebeurt volgend jaar veel in Amsterdam: 400 jaar grachtengordel, 150 jaar afschaffing van de slavernij Het zou mooi zijn als we daarbij de handen ineen kunnen slaan."