Laten we duizend bloemen bloeien, of maken we een groot, gemengd boeket? Dit was een van de vele dilemma’s bij het politiek café over de mogelijke komst van een ‘Huis voor de Islamitische Cultuur’ in Amsterdam. Het debat ging er soms verhit aan toe.
Ongeveer vijftig mensen hadden de verleiding van het terras weerstaan en waren op de mooie zomeravond van 8 juni naar de bovenzaal van café East of Eden gekomen. In het programakkoord van het rood-groene college stond op twee plekken de wens voor een nieuw instituut. In het hoofstuk diversiteit werd instemming uitgesproken met een 'Huis van de Islam' en in het hoofstuk cultuur stond de ambitie om een 'oriëntinstituut' te stichten, gericht op de Arabische kunst en cultuur. Konden deze twee voornemens samengaan?
Van links naar rechts: Fenna Ulichki (raadslid GroenLinks), Paul Aarts (hoogleraar UvA), Nazmiye Oral (Marhaba) en Jeanine van Pinxteren (gespreksleider)
Panellid Nazmiye Oral, lid van de stichting Marhaba (en tevens columnist van de Volkskrant), vond van wel. Zij had een Huis voor ogen met drie pijlers: de eerste is educatie, de mogelijkheid bieden aan de jeugd van 7 tot 17 jaar om kennis te maken met de Islamitische cultuur, verdieping over de Islam is de tweede pijler en de derde moet bestaan uit kunst. En dan geen folkloristische kunst, maar het uitnodigen van moderne kunstenaars van over de hele wereld. Nazmiye Oral: 'het moet een mooie plek worden, waar je ook kunt theedrinken of naar de Hammam gaan'. Paul Aarts (hoogleraar internationale betrekkingen aan de UvA) was een stuk sceptischer: 'mijn eerste reactie was 'laat duizend bloemen bloeien', maar inmiddels vraag ik me af of zo'n instituut wel nodig is. Waarom kunnen we niet gewoon in De Balie, De Rode Hoed of Felix Meritis terecht?' Fenna Ulichki (gemeenteraadslid voor GroenLinks) refereerde aan de explosie van debatten sinds 11 september en de moord op Van Gogh. 'Er zat veel pulp bij. Zo was ik bijvoorbeeld in de Meervaart waar een stuk werd opgevoerd over huiselijk geweld. In de discussie daarna wierp iemand op dat dit soort geweld nou eenmaal in de Islamitische cultuur zit. En daarna ging de discussie alleen nog maar over of de Islam nou achterlijk is of niet.' Fenna Ulichki ziet zeker kansen voor een nieuw instituut, maar ook valkuilen: 'Heeft het gemeentebestuur de initiatieven niet te snel omarmd? De visie erop is nog lang niet uitgekristalliseerd.'
Atef Hamdy (duoraadslid voor GroenLinks) reageert vanuit de zaal
In het debat met de zaal, waarin veel mensen zaten die zelf actief waren in organisaties die zich met de Islamitische cultuur bezighielden, werd dit beeld bevestigd. Er volgde een felle discussie over cultuur en religie. Moest je die twee nou wel verenigen in een Huis? Moet iemand de kans krijgen om zijn culturele en zijn religieuze achtergrond van elkaar te scheiden? Een aantal Nederlanders in de zaal haalden onmiddellijk het Calvinisme erbij: 'wij worstelen nog steeds met onze Calvinistische achtergrond, ook al zijn we niet met dat geloof opgevoed.' Sara, oprichter van De Levante, een seculiere organisatie die zich richt op Arabische kunst en cultuur, ging daar onmiddellijk tegenin: 'De Fransen zijn Katholiek, toch heeft het Maison Descartes in Amsterdam helemaal niets met Katholicisme te maken, maar alles met de Franse cultuur.' Paul Aarts greep die vergelijking aan om nog eens zijn punt duidelijk te maken: 'Wie komen er nou in Maison Descartes? Dat zijn toch alleen maar mensen zoals wij? Je moet een dergelijk Huis zo inrichten dat de doelgroep er komt. Misschien moet je wel in alle wijken een klein, laagdrempelig huisje neerzetten.' Dat riep een giftige reactie op uit het publiek van Natasja van den Berg: 'Hou toch eens op met de vreselijke woord doelgroepen! We kunnen toch iets bouwen voor iederéén?'
Uiteindelijk probeerde Nazmiye Oral nogmaals uit te leggen waarom volgens haar een groot instituut echt nodig is: 'Mensen hebben ruimte nodig om te zíjn, om zich te wortelen. Al die losse initiatieven die er nu zijn die zweven maar zo.' Sara van De Levante viel haar bij: 'Zo'n instituut is niet om een tijdelijk probleem op te lossen, maar voor permanente worteling. Jongeren met een Islamitische achtergrond moeten het gevoel hebben dat ze én Berber én Nederlands kunnen zijn.' Uit de zaal kwam alvast een praktisch voorstel, een eerste stap: 'als we nou eens beginnen met alle verschillende activiteiten die er nu zijn in één folder te zetten?'. Debatleider Jeanine van Pinxteren sloot af met de conclusie dat we er duidelijk nog lang niet uit zijn hoe een nieuw instituut vorm zou moeten krijgen. Ze legde uit dat juist daarom GroenLinks dit politiek café had georganiseerd: om van gedachten te kunnen wisselen. Na de zomer, vermoedelijk in september, organiseert GroenLinks een grotere bijeenkomst, liefst met alle spelers in het veld om hier verder over door te praten. Gelukkig weerhield dit de aanwezigen er na afloop niet van om onderling druk verder te discussiëren over religie, cultuur, duizend bloemen en een groot, gemengd boeket.