Een groene, duurzame en complete stad is een fijne en leefbare stad. GroenLinks heeft ruim 20 jaar geleden het initiatief genomen om onze belangrijke groene gebieden in Amsterdam te beschermen. Daarvoor is toen het beleidsdocument “Hoofdgroenstructuur” opgesteld. Ook werd een onafhankelijke toetsingscommissie opgericht, de Technische Advies Commissie Hoofdgroenstructuur (TAC).
Omdat de stad flink groeit en verandert en er inmiddels nieuwe parken en groengebieden zijn bij gekomen, heeft GroenLinks zich de afgelopen jaren vaak ingezet voor uitbreiding en versterking van de Hoofdgroenstructuur. In de raadsvergadering van 25 januari 2023 is de nieuwe Hoofdgroenstructuur besproken. Een aantal actieve Amsterdammers die zich inzet voor groen was bezorgd over het beleidsstuk en haalde handtekeningen op voor een referendum. Op 6 juni is dit referendum en kunnen alle inwoners van Amsterdam stemmen over de nieuwe Hoofdgroenstructuur. Hieronder beantwoorden we een aantal van de meest gestelde vragen.
Wat is de Hoofdgroenstructuur eigenlijk?
De stad groeit en er wordt veel gebouwd. Voldoende en gevarieerde groengebieden zijn van groot belang voor de leefbaarheid in de stad. De Hoofdgroenstructuur bestaat voornamelijk uit openbaar groen, in beheer van de gemeente. Hieronder valt ook groen dat een andere functie heeft dan een park of natuurgebied, namelijk begraafplaatsen, volkstuinparken, sportparken en water. Juist omdat deze gebieden ook een bijdrage kunnen leveren aan een klimaatbestendige, biodiverse en leefbare stad. Daarom willen we deze gebieden behouden en beschermen. Om welke gebieden het precies gaat vind je in de Hoofdgroenstructuur.
In de Hoofdgroenstructuur staat dus het totaal van groene gebieden die we nu hebben en willen behouden. Het doel van de Hoofdgroenstructuur is dus niet om vast te stellen of te regelen hoeveel groen we in totaal willen of nodig hebben in Amsterdam.
Daarvoor zijn andere regels opgesteld. Zo hanteert Amsterdam bijvoorbeeld "groennormen" om ervoor te zorgen dat er voldoende groen bij komt bij nieuwbouw. Als GroenLinks zijn we altijd alert en kritisch of de groennormen bij nieuwe bouwplannen worden nageleefd. Hierbij proberen we altijd het onderste uit de kan te halen en zo te zorgen voor voldoende groen.
Daarnaast werken we voortdurend aan het verder beschermen en uitbreiden van al het andere groen in de stad: van het toevoegen van nieuwe parken met speel en recreatiemogelijkheden, stiltegebieden en natuur tot het transformeren van stenige buurten met postzegelparkjes, buurtgroen, het vergroenen van parkeerplaatsen en het toevoegen van groene gevels en daken.
Wat willen we bereiken met de Hoofdgroenstructuur?
Natuur in de stad levert een beter leefklimaat op voor mens, plant en dier. Bomen, parken en andere groene zones zijn goed voor de gezondheid en juist daarom is het belangrijk dat iedere Amsterdammer daar dicht bij huis van kan genieten. Parken, bankjes en wandelpaden zijn plekken waar Amsterdammers elkaar kunnen ontmoeten en kunnen ontspannen. Maar ook voor vlinders, bijen en hommels, slechtvalken, lepelaars en ijsvogels is natuur is de stad belangrijk. In de stad gaat het vaak beter met de biodiversiteit dan op veel plekken buiten de stad, die bijvoorbeeld worden gebruikt voor landbouw. Deze plekken willen we beschermen en daarvoor is de Hoofdgroenstructuur erg belangrijk.
Bovendien maakt de klimaatcrisis meer groen in de stad noodzakelijk. Meer hete dagen vragen om meer verkoelende bomen en groene daken. Zwaardere regenval vraagt om goede wateropvang in groenstroken en minder asfalt op straat. Met meer groen houden we, kortom, ons stadsklimaat aangenaam, gezond en veilig.
Wat is het verschil tussen de huidige en de nieuwe Hoofdgroenstructuur?
In de nieuwe Hoofdgroenstructuur zijn nu voor het eerst verschillende groentypes opgenomen met eigen bescherming en waarden. Ook is er veel groen toegevoegd, zijn er stille zones en ecologische verbindingen opgenomen en de Amsterdamse Ecologische Structuur heeft het label “stadsnatuur” gekregen.
De Hoofdgroenstructuur is onder andere uitgebreid met nieuwe groengebieden zoals Dakpark A9 in Zuidoost en Dakpark Spaarndammertunnel, maar ook groen bij de Sluisbuurt. Ook zijn bestaande groengebieden toegevoegd zoals erven in Tuinen van West, het park bij Kometensingel en het Botteskerkpark. Op verzoek van GroenLinks is voor meer groengebieden en stadsparken het label “stadsnatuur” toegevoegd. Dit geldt voor onder andere het Gijsbrecht van Amstelpark, het Amstelpark, Flevopark en het Piet Wiedijkpark.
Een andere verandering is dat de Technische Advies Commissie Hoofdgroenstructuur (TAC) in het nieuwe beleid veel eerder om advies wordt gevraagd. Zo kan hun advies op tijd worden meegenomen bij het maken van plannen.
Wat betekent de nieuwe Hoofdgroenstructuur voor onze bouw?
In de Hoofdgroenstructuur staat waar je in principe niet mag bouwen, juist omdat we deze gebieden willen beschermen. Soms worden er toch vergunningsaanvragen gedaan om er iets te mogen bouwen. Hier gaat het bijvoorbeeld om een uitbreiding van een clubgebouw, een gebouwtje voor parkonderhoud, een toiletgebouw of leidingen die door een gebied moeten komen. In al die gevallen wordt de onafhankelijke Technische Advies Commissie (TAC) om advies gevraagd. Het College kan besluiten om een negatief advies van de TAC niet op te volgen. Dat moeten ze dan wel goed beargumenteren. De gemeenteraad heeft in die gevallen altijd het laatste woord en neemt hierbij ook het advies van de TAC in overweging.
In de Hoofdgroenstructuur zijn groene gebieden opgenomen met daarin sportvelden van kunstgras. Dat is natuurlijk geen echt groen. Deze sportvelden zijn opgenomen in de Hoofdgroenstructuur om te zorgen dat daar niet zomaar gebouwd mag worden. Het is dus niet zo dat het kunstgras meetelt om een groennorm te halen. De Hoofdgroenstructuur beschermt alleen het bestaande groen.
Wat vindt de Technische Advies Commissie Hoofdgroenstructuur (TAC) van de nieuwe Hoofdgroenstructuur?
De Technische Advies Commissie Hoofdgroenstructuur (TAC) is een externe onafhankelijke commissie die het College adviseert bij nieuwe plannen. In de TAC zitten deskundigen op het gebied van landschap/landschapsarchitectuur, cultuurhistorie, ecologie, recreatie, beleving, stedenbouw, groenbeheer, sport, volkstuinen en natuur- en milieueducatie.
Voor de TAC is de Hoofdgroenstructuur een belangrijk beleidsstuk. Het afgelopen jaar hebben zij plannen zowel getoetst aan de nu geldige (oude) Hoofdgroenstructuur als ook aan de nu voorgestelde nieuwe Hoofdgroenstructuur. Dat is interessant want daardoor kunnen we zien wat het verschil zal zijn in de praktijk. Zij schrijven in hun jaarverslag 2023:
“In veel gevallen bleken het formele en informele advies identiek. Het nieuwe Hoofdgroenstructuur beleid is een voortzetting van het oude Hoofdgroenstructuur beleid, waar slechts in geringe mate grenscorrecties of wijziging van groentypen in heeft plaatsgevonden. Over het geheel genomen leidde toetsing aan het nieuwe beleidskader Hoofdgroenstructuur tot een strengere toetsingsuitslag (positief onder voorwaarden of negatief) ten opzichte van toetsing aan het oude Hoofdgroenstructuurbeleid.” Concreet betekent dit dat met het nieuwe beleid de toetsing in de praktijk iets strenger wordt. Daarmee wordt ons bestaande groen beter beschermd.
Verder schrijven zij in hun evaluatie dat er net als in voorgaande jaren geen misstanden zijn geconcludeerd in 2023 en het beleidsstuk Hoofdgroenstructuur goed functioneert en gerespecteerd wordt. Ook benadrukken ze in hun jaarverslag waar de Hoofdgroenstructuur nu precies wel en niet over gaat. Dit is belangrijk om te begrijpen hoe het beleidsstuk werkt in de praktijk:
“Het instrument van de Hoofdgroenstructuur gaat niet over: reserveringen van nieuw groen voortkomend uit de woningbouwopgave, bestendiging van buurtgroen, groen- en sportnormen en het wel of niet behalen ervan, de wens van een stedelijke groenverordening en de discussie over waar wel of niet windturbines in de stad mogen landen.”
Lees hier het hele jaarverslag van de TAC.
Wat gebeurt er met je stem?
Tijdens het referendum kun je stemmen voor of tegen het voorgenomen besluit over de Hoofdgroenstructuur. Als je voor stemt, zeg je eigenlijk dat je het eens bent met het nieuwe beleidskader zoals voorgesteld. Stem je tegen, dan zeg je dat je het oneens bent. Het referendum is raadgevend aan de gemeenteraad. Het uiteindelijke besluit over de Hoofdgroenstructuur neemt de gemeenteraad na het referendum. Wanneer de nieuwe Hoofdgroenstructuur niet wordt vastgesteld door de gemeenteraad blijft de oude Hoofdgroenstructuur voorlopig gelden.
Beleidsstukken opstellen zijn langdurige processen. Wanneer de gemeenteraad besluit niet in te stemmen met de nieuwe Hoofdgroenstructuur, zal het enige tijd duren voordat er een nieuw beleidsstuk ligt. Mogelijk is dat pas na de gemeenteraadsverkiezingen in 2026.
Wij zijn blij met de extra bescherming en versterking die de nieuwe Hoofdgroenstructuur ons nu kan opleveren. Het is voor ons geen eindpunt. We werken altijd verder aan het uitbreiden en beschermen van groen.
Iedereen die officieel in Amsterdam woont en minimaal 18 jaar is mag stemmen voor het referendum. Net als bij de gemeenteraadsverkiezingen is het bij het referendum niet verplicht de Nederlandse nationaliteit te hebben. Ook niet-Nederlanders uit de Europese Unie mogen stemmen. Net als niet-Nederlanders van buiten de EU die minimaal 5 jaar in Nederland wonen.
Meer lezen? Lees hier meer over het referendum op de website van de Gemeente Amsterdam.