Het gemeentebestuur wordt gegijzeld door Airbnb, volgens GroenLinks. Nietsdoen is een (verkeerde) keus. Daarom doet GroenLinks vijf voorstellen die het voortwoekeren van vakantieverhuur moeten indammen.

Dit is een uitgebreide versie van het artikel dat op vrijdag 22 januari 2016 in het Parool is verschenen.

Vorige week bleek dat Airbnb een aantal verhuurders van de site heeft gegooid dat de regels stelselmatig met de voeten heeft getreden. Het afgelopen jaar werd Amsterdam sowieso nogal vaak overvallen door berichten in verschillende media, over de explosie aan vakantieverhuur via sites als Airbnb. Eén jaar toonde een groei van naar schatting 10.000 tot ongeveer 15.000 woningen.
Steeds meer schaarse woonruimte wordt toeristisch en commercieel uitgemolken. Dat draagt zienderogen bij aan het onleefbaar worden van buurten, drijft waardes en woonlasten op, en drukt reguliere bewoning weg. Welke huisbaas wil een gewone huurder, als je schatrijk kunt worden met doorlopende toeristische verhuur? Juist reeds overbelaste wijken, waar authenticiteit en sociale samenhang op het spel staan, zijn populair, zo tonen onderzoeksites als insideairbnb.com.

Tijd dus dat de gemeente eindelijk paal en perk stelt aan woekerende vakantieverhuur zoals Airbnb. Het woord ‘vakantie’ in ‘vakantieverhuur’ slaat immers op de Amsterdammer, niet op de toerist! Amsterdammers die op vakantie gaan mogen hun huis even verhuren.
Wanneer het gaat over de ‘unieke fiscale afspraak tussen de gemeente en Airbnb’, het telefonisch ronselen van nieuwe (onder)verhuurders, of het ‘ingrijpen bij de ergste overtreders’, iedere keer blijkt: Airbnb is in de lead. Het gemeentebestuur van D66, VVD en SP? Dat wacht af, en houdt haar hand op. Ze lijkt welhaast gegijzeld door de juggernaut die Airbnb heet. Fijn hoor, die belastinginkomsten, maar moeten we daar dankbaar voor zijn, of is het niet meer dan normaal? En waarom moet de gemeente blind vertrouwen op het overgemaakte bedrag?

Al vorig voorjaar stelden wij keiharde voorwaarden en handhavingsafspraken tussen gemeente en Airbnb voor. Onnodig, zo werd ons verzekerd. Maar B&W gedraagt zich als omstander, niet als handhaver en beleidsmaker. De berichten over het zogenaamde harde ingrijpen door Airbnb vorige week kwamen – zoals meestal - van Airbnb en journalisten. De gemeente? Die had in de hele actie geen rol gehad.

Dat moet anders. Het mag niet alleen om de centen gaan. Recentelijk berichtte Airbnb dat ze de stad jaarlijks 5,5 miljoen euro aan belasting oplevert. De hoogte van dat bedrag maakt waarschijnlijk dat ófwel de ‘zestig dagen regel’, ófwel de ‘maximaal vier personen regel’ veelvuldig wordt overtreden. Fiets eens door de Westerstraat en tel de identieke gordijntjes. Tel op maandagochtend eens de rolkoffers op de Nieuwmarkt.
De verbolgen houding van door Airbnb geschrapte verhuurders bewijst dat men de Amsterdamse regels, noch het Amsterdamse college vreest. Vooral teleurstellend: we weten véél meer dan de SP-wethouder zich laat aanleunen. Andere Europese steden, zoals Barcelona, werken bijvoorbeeld met insideairbnb.com, die immers slechts de openbare gegevens (van Airbnb zélf) op een kaart laat zien.

Over twee weken spreekt de gemeenteraad over het ‘Memorandum of Understanding’ tussen Amsterdam en Airbnb. Laten we niet doen alsof ongewis is hoe groot het misbruik van vakantieverhuur is. Alsof we niet weten hoeveel druk vakantieverhuur - legaal en illegaal - legt op veel Amsterdamse buurten, waar al sprake is van evidente toeristische overbelasting.

De stad staat niet machteloos. We kunnen en moeten de impact op de stad beperken. Wij zetten in op de volgende voorstellen:

1. Zorg dat woningen na de toegestane verhuurduur van verhuursites verdwijnen
Het moet voor Airbnb en anderen een klein klusje zijn om woningen die de maximaal toegestane periode zijn verhuurd tijdelijk van de site te weren. Dat bemoeilijkt het (semi-)permanent Airbnb-en van een woning. De gemeente kan dit simpel afdwingen bij het aangaan van een nieuwe overeenkomst met Airbnb. Graag of niet.

2. Zorg dat verhuursites niet langer aanbieden voor meer dan vier personen
De veelal krappe panden binnen de Ring zijn niet bestand tegen het huisvesten van grote groepen toeristen, tezamen met Amsterdammers die ’s morgens naar school of werk moeten. Het maximum aantal wat Amsterdam toestaat is vier personen. Dat wordt – zie airbnb.nl/amsterdam - met voeten getreden. Net als verhuur van meer dan zestig dagen per jaar, wordt ook verhuur aan meer dan vier personen technisch onmogelijk bij het plaatsen van de advertentie.

3. Zet omvang vakantieverhuur op de kaart, bepaal maximale duur gebiedsgericht
In overbelaste gebieden, bijvoorbeeld in het centrum of buurten als Oud-West en de Pijp, wordt de maximale verhuurduur beperkt tot dertig dagen. In ‘onontdekte’ delen zoals Nieuw-West, Noord en Zuidoost de kan die wellicht omhoog naar negentig dagen.

4. Stel een tech-team in dat actief alle sites met elkaar vergelijkt
Nu hebben kwaadwillende verhuurders de mogelijkheid woningen op verschillen sites aan te bieden. Ten behoeve van betere handhaving moet veel strikter worden onderzocht hoe vakantieverhuur zich ontwikkelt en hoe mensen regels proberen te ontduiken.

5. Treed zichtbaar en daadkrachtig op. Begin eens met één grote handhavingsactie
Wat met fietslampjes kan, kan met vakantieverhuur ook! De gemeente vertienvoudigd voor zes maanden haar handhavingscapaciteit, en organiseert informatie gestuurde controles. We kennen de buurten en voor de adressen hoeven slechts de verhuursites te worden gemonitord.

College en coalitiepartijen D66, VVD en vooral SP: hou op met afwachten en je hand ophouden. Vakantieverhuur? Dat is een extraatje voor de vakantiegaande Amsterdammer en een leuke, authentiek Amsterdamse ervaring voor de toerist. Amsterdam  is geen groot hotelpark, maar een gastvrije woonstad. Stop de juggernaut. Neem de leiding.

Jorrit Nuijens en Rutger Groot Wassink