In het kader van internationale Vrouwendag ging het politiek café van GroenLinks Amsterdam deze keer over het belang van emancipatie voor mannen. Steeds meer mannen en vrouwen zien het in; zij moeten het samen doen. Maar hoe? Rutger Groot Wassink, initiatiefnemer van het FNV-manifest ‘Papa Plus’, vroeg het aan: Ina Brouwer - Voormalig directeur Emancipatiezaken bij het ministerie van Sociale Zaken en auteur van het boek ‘Het glazen plafond. Vrouwen aan de top, verlangens & obstakels, Kees Vendrik – Lid Tweede Kamer voor GroenLinks, jonge vader en pleitbezorger van het vaderschapsverlof, Hans Faddegon – Huisarts en auteur van het boek ‘Man schiet op! Anders draaien de rollen om’ en Roos Wouters - Auteur van het boek 'Fuck ik ben een feminist' waarin ze het ‘Femanisme’ lanceert.

door Jasper Jacobs

 

Roos Wouters beet de spits af met een column waarin ze de huidige situatie niet bijster rooskleurig schetste. Volgens haar is het ‘glazen plafond’ voor vrouwen ook een ‘glazen vloer’ voor mannen. “Helaas geeft de overheid liever vijf miljoen euro uit aan een ‘taskforce deeltijd plus’ om op een cultuurverandering aan te sturen dan geld uit te geven aan betaald vaderverlof of aan een (...) wet gelijke behandeling controleert. Met zo’n taskforce wekt Nederland wel de indruk lekker geëmancipeerd bezig te zijn, terwijl alles toch overzichtelijk bij het oude blijft. Verder gaf ze aan dat autorijden zonder gordel zwaar wordt gestraft en streng wordt gecontroleerd, maar vrouwen die minder verdienen voor hetzelfde werk als mannen kunnen nergens terecht.

Column Roos Wouters

“Wat is er nodig om het ouderschap, de arbeidsmarkt en het onderwijs zo te emanciperen dat het past in het dagelijkse leven van werkende gezinnen. Deze vraag stelde ik in mijn boek Fuck ik ben een feminist.”

“Op dit moment gaat het emancipatiedebat vooral over het verhogen van het Bruto Nationaal Product, steeds minder over het verhogen van het Bruto Nationaal Geluk: gelijke kansen voor vrouwen en mannen om kinderen en werk op een ontspannen manier te kunnen combineren.”

“De meeste banen zijn nog steeds ingericht op de ouderwetse kostwinner die bijgestaan wordt door de zorgende ander. Van de zorgende ouder verwachten werkgevers, overheid en scholen juist dat hij of zij constant paraat staat om het hele gezin te ondersteunen. Wil je beiden werk en zorg combineren dan schiet je beiden op alle fronten te kort en zo zijn onze kinderen de moderne hinderen geworden.”

“Toch zijn het al lang niet meer alleen vrouwen die de werkgever confronteert met een dubbele verantwoordelijkheid. Ook de rol van de mannelijke werknemer is aan het veranderen. Steeds meer moderne mannen nemen deel aan de verzorging van hun kinderen en willen een zorgdag. Zelfs managers met topfuncties kiezen na hun 35ste eerder voor hun gezin dan voor hun carrière, zo bleek onlangs uit onderzoek (Twynstra Gudde Interim Management). Maar net als bij vrouwen wordt deze trend door werkgevers vaak als lastig ervaren.”

“En eerlijk gezegd, het is ook lastig. Werk delen en overdragen kost inderdaad tijd, geld en het vereist een heel goede communicatie. Maar zo bezien kost het delen van de opvoeding misschien nog wel meer. Toch lijkt me dat geen reden om terug te gaan naar de jaren vijftig? Om vrouwen weer naar de huishoudschool te sturen en mannen op te leiden tot kostwinner die zich alleen op zondag om de kinderen bekommerd?”

“Vreemd genoeg lijkt het wel of de overheid en het bedrijfsleven dit als ideaal ziet. Ondanks dat vrouwen worden oproepen meer te gaan werken, mogen mannen zelden minder werken en ondertussen word er weer vrolijk op de kinderopvang bezuinigd. Daar komt nog bij dat de zorgverantwoordelijkheid voor het kind direct na de geboorte in de armen van moeder wordt gelegd. Alleen de moeder krijgt de cursus hoe voor het kind te zorgen van de kraamhulp. Net alsof er niets veranderd is sinds de tijd dat vader afwezig was bij de bevalling, hij na de geboorte een sigaar rookte, het kind aangaf bij de Burgerlijke Stand om vervolgens weer gehoor te geven aan zijn ouderwetse mannenplicht: de kost verdienen.”

“Tegenwoordig is het juist de normaalste zaak van de wereld dat mannen aanwezig zijn bij de geboorte van hun kind. En iedereen die een bevalling meegemaakt weet dat dit een emotioneel aangrijpende gebeurtenis is. Maar zelfs vaders die er niet bij geweest zijn zullen erkennen dat het krijgen van een kind ook hen niet in zijn koude kleren is gaan zitten. Daarom is het hard nodig om ook de vader het recht te geven vertrouwd te raken met de nieuwe gezinssituatie.”

“Daar komt nog bij dat wanneer ook de vader voor langere tijd met betaald verlof zal gaan, zíjn werkgever en collega’s ook rekening moeten gaan houden met zijn kleine aanstaande revolutie. Zijn baas en collega’s kunnen de twee dagen kraamverlof nog gemakkelijk verwarren met vakantiedagen. Bovendien zal dat voor hem de drempel verlagen om aan te geven dat ook hij zijn werktijden wil bijstellen. Nu blijkt die drempel nog vrij hoog. Van de mannen en vrouwen die in onderzoek aangaven minder te willen werken, deed maar liefst 34% van de vrouwen dat, terwijl maar 9% van de mannen de daad bij het woord voegden. En gek is dat niet. Bij vrouwen is het geaccepteerd dat een moeder tijd wil om voor de kinderen te zorgen, maar mannen krijgen daarvoor veel minder begrip. Toch zijn het mannen die op dit moment voor de emancipatie van de flexibele deeltijdbaan zorgen doordat zij er steeds vaker gebruik van maken.”

“Helaas geeft de overheid liever vijf miljoen euro uit om doormiddel van een ‘taskforce deeltijd plus’ op een cultuurverandering aan te sturen dan geld uit te geven aan betaald vaderverlof of aan een ‘Nelie Kroes’ op die de wet gelijke behandeling controleert. Met zo’n taskforce wekt Nederland namelijk wel de indruk lekker geëmancipeerd bezig te zijn, terwijl alles toch overzichtelijk bij het oude blijft.”

“Want heb je behoefte aan een betere balans tussen werk en privé dan wordt je door overheid, werkgevers en ‘taskforce’ met liefde naar de keukentafel verwezen. Desnoods bewapenen ze vrouwen met een door hen gefinancierde onderhandelcursus want daar aan de keukentafel zouden vrouwen een betere verdeling bij hun mannen moeten afdwingen. Gelukkig voor de machthebbers besluit zelfs elk weldenkend geëmancipeerd stel er dáár voor dat hij beter voor het inkomen en zij beter voor de kinderen kan zorgen. Hij verdient namelijk nog altijd beduidend meer dan zij.”

“Willen kabinet en bedrijfsleven de Nederlandse moederschapscultuur echt emanciperen tot een ouderschapscultuur met een volwaardige rol voor vaders, dan is er behoefte aan flexibilisering van de arbeidsmarkt, hoogwaardige betaalbare kinderopvang, betere schooltijden en uitbereiding van betaald verlof voor moeders en vaders. Krijgen beide ouders de kraamcursus ‘hoe zorg ik voor mijn baby’, en hebben zij werkelijk de mogelijkheid werk met zorg flexibel te combineren, dan zullen vrouwen op de arbeidsmarkt pas meer worden dan lastige moeders met een ‘baantje erbij’ en zullen mannen meer worden dan een werknemer met een ‘gezinnetje erbij’.”

“Mijn conclusie is dan ook dat het ‘glazenplafond’ voor vrouwen uit een ‘glazenvloer’ voor mannen bestaat, en ondertussen zitten onze kinderen in een goedkope ‘glazen kooi’. Daarom roep ik op om het glas te breken: het feminisme is passé, tijd voor het femanisme! Want pas als de geëmancipeerde voorhoede uit vrouwen én mannen bestaat zullen werkgevers, werknemers en overheid ervan doordrongen raken dat de nieuwe werknemer zorgt en de nieuwe ouder werkt.”

 

Kees Vendrik vulde Wouters hierop aan met de mededeling dat ongelijk belonen verboden is in Europa en de handhaving van dit verbod ernstig te wensen overlaat. Ook sprak hij van een “Onvoltooide revolutie waarin we drie dingen zijn vergeten: “Er is tijd nodig om te zorgen voor de kinderen, er is geen geld voor vrijgemaakt en er is gebrek aan flexibiliteit.”

 

Hans Faddegon stelde de vraag of mannen hun dominantie aan het verliezen zijn. Volgens hem “belemmert de mannelijke rol de emancipatie.” Het gaat hem er niet om dat mannen de baas blijven maar als vrouwen de baas worden is dat geen verbetering. “Als achtergestelden zich uit hun positie bevrijden gaan ze zich vaak net zo gedragen als de geprivilegieerde groepen. Dat zou met vrouwen ook kunnen gebeuren.” “Vrouwen moeten niet worden als mannen,” vulde Kees Vendrik hem aan.

 

Verder gaf Faddegon aan dat het hem vreselijk veel moeite heeft gekost om als huisarts vrij te krijgen op de woensdagen om voor zijn kind te kunnen zorgen. “En dat zou helemaal niet moeilijk moeten zijn. We kunnen ook afspreken dat 32 uur per week werken full time is.” Een mentaliteitsverandering dus, en Kees Vendrik ziet wel dingen gebeuren die daarop lijken. Bijvoorbeeld het wetsvoorstel van GroenLinks om mannen twee weken verplicht vaderschapsverlof te geven. “Daar zijn we hard over aan het onderhandelen met Donner.”

 

Een man uit het publiek vond dat veel mannenberoepen zwaarder dan gevaarlijker zijn dan vrouwenberoepen, dan is het logisch dat die beter worden betaald. Roos Wouters bracht daar tegenin dat het bij het glazen plafond echt gaat om hetzelfde werk waar vrouwen minder voor worden betaald, iets wat volgens Kees Vendrik verboden is in Europa.

 

De man uit het publiek vond dat de “elite de regeltjes in elkaar draait, zonder zich af te vragen of de gewone mensen die regeltjes wel willen.” Kees Vendrik ging daar emotioneel op in: “De elite regelt het wel, die heeft die keuzevrijheid al, die koopt gewoon kinderopvang. We hebben een overheid nodig die maatregelen treft om die keuzevrijheid ook voor gewone mensen beschikbaar te maken.” Of die gewone mensen dat ook willen, daar liet Vendrik zich niet over uit. Later in de discussie zei Hans Faddegon wel dat emancipatie vaak een heel andere inhoud heeft voor arbeidersvrouwen dan voor vrouwen uit de hogere sociale klassen. “Arbeidersvrouwen zijn juist blij als ze niet meer hoeven te werken als schoonmaakster omdat hun man genoeg verdient, vrouwen uit de hogere sociale klassen willen juist meer werken.”

 

Tys de Ruijter, Portefeuillehouder voor Groen Links in stadsdeel Geuzenveld deed mee vanuit het publiek: “Ik verkeer in verwarring. Ik hoor alleen dingen over vaders en moeders, gezinnen. Zij wij GroenLinksers zo traditioneel geworden dat we het gewoon vinden om een traditioneel gezin te stichten? Er werd hartelijk gelachen, en de panelleden hadden geen duidelijk antwoord.

 

EMOTIONEEL BESNEDEN

Volgens Hans Faddegon worden mannen worden van kinds af aan “emotioneel besneden. In hun opvoeding worden maar een paar emoties geaccepteerd. Zachte gevoelens kunnen ze vaak niet toelaten, ze worden emotioneel verwaarloosd. Het verbaast me daarom niet dat geweldsmisdrijven voornamelijk worden gepleegd door mannen.” Kees Vendrik: Dit doet me denken aan de generatie van mijn vader.” Faddegon: “Dan heeft jouw vader het er waarschijnlijk ook onbewust bij jou ingeplant. Het duurt namelijk zeker drie generaties om zoiets te doen verdwijnen.”

 

NORMEN EN PATRONEN

Zowel vanuit het panel als vanuit het publiek rees de vraag of het wenselijk is nieuwe normen te stimuleren. 32 uur per week werken is full time, dat kan een norm zijn. Als man mag je meer emoties tonen, waarom is dat niet de norm? Ina Brouwer ziet patronen die moeilijk zijn te doorbreken. Het Nederlandse patroon is vrij traditioneel, vrouwen werken weinig en in lagere functies. Dat is ontstaan door onze welvaart. In Zweden is volgens Brouwer een andere situatie ontstaan door honger onder de bevolking in de jaren 1930, waardoor de regering emigratie naar de Verenigde Staten stimuleerde, wat later zorgde voor krapte op de arbeidsmarkt, en daardoor waren vrouwen nodig op de werkvloer. Anno nu hebben Zweedse vrouwen veel meer en hoger werk dan Nederlandse vrouwen maar gaat een op de twee huwelijken stuk, in Nederland is dat nog altijd een op drie. Hans Faddegon zei daarop dat “vrouwen in de Zweedse top zich te pletter moeten werken, en dat vind ik niet eerlijk.”

 

Een man uit het publiek bekritiseerde de media en vooral de televisiereclame, waarin elke derde reclamefilm een moeder met kinderen toont om een wasmiddel of kledinglijn aan te prijzen. Ook hekelde de man de rechtspraak bij echtscheiding: “voor de moeder is de stelling ‘ik heb geen piemel’ genoeg om de kinderen mee te krijgen.” De man bleek zelf slachtoffer van een dergelijke uitspraak door een rechter, en hij kreeg veel bijval van panel en publiek. Ook de rechtspraak is te traditioneel.

 

Een echt debat was het niet, op essentiële punten was iedereen het met zo'n beetje met elkaar eens. Wel is iedereen iets wijzer geworden. Verplicht vaderschapsverlof zou veel helpen, en de werktijdnorm van 40 naar 32 uur per week zou goed zijn voor ouders en kinderen. Die twee zaken kwamen vaak terug in de discussie en daar leek iedereen het over eens.