Het is verbazingwekkend dat de uitspraken van Marijke Vos in het Parool over tijdelijke hulp van de gemeente Amsterdam aan uitgeprocedeerde asielzoekers in een noodsituatie voor zoveel commotie hebben gezorgd. Vorige week in de Tweede Kamer en deze week in de gemeenteraad. In alle verontwaardiging wordt er van alles door elkaar gehaald, permanente opvang voor asielzoekers, hulp aan illegalen en er wordt een beeld geschetst alsof Amsterdam het Mekka wordt voor alle illegalen in Nederland. Sterker nog, dat mensen uit het buitenland speciaal hier naartoe komen om gebruik te maken van het ruimhartige opvangbeleid. Wat is er nou echt aan de hand?
In 2007, na de invoering van het Generaal Pardon, zijn de VNG en het Rijk overeengekomen dat gemeenten na 2009 geen opvang meer mogen bieden aan uitgeprocedeerde asielzoekers. Marijke Vos en Burgemeester Cohen hebben destijds meteen aangegeven dat deze afspraak Amsterdam niet ontslaat van de zorgplicht en dat zij mensen in noodsituaties hulp zou blijven bieden. Ook toen was er ophef, maar de staatssecretaris heeft uiteindelijk ook moeten toegeven dat gemeenten een zorgplicht hebben ten opzichte van iedereen op het grondgebied.
Om wie gaat het dan? Een moeder met een chronisch ziek kind, die zijn afgewezen. Ze wachten op een uitspraak voor verblijf wegens medische behandeling. In de tussentijd (dat kan heel lang duren) kunnen ze geen enkele aanspraak maken op welke zorg dan ook. Het gaat om iemand die door oorlogstrauma’s en de slepende asielprocedure behoorlijk in de war is geraakt, die op straat zwerft omdat hij niet terug kan naar het land van herkomst en dringende psychische hulp nodig heeft. Dat soort schrijnende gevallen.
Maar kennelijk hebben zij volgens vele kamerleden geen recht op humanitaire hulp. De VVD vreest een aanzuigende werking. Ja, je ontvlucht je land voor je lol en gaat jaren lang zwerven op straat in een vreemd land in de hoop dat áls je doodziek wordt, je tijdelijke noodhulp krijgt van de gemeente. CDA’er Wim van der Kamp gaat er vanuit dat mensen die echt problemen hebben wel kunnen aankloppen bij de voorzieningen die er voor iedereen in Amsterdam zijn, zoals het Leger des Heils. Maar ook instellingen als het Leger des Heils mogen ongedocumenteerden eigenlijk niet meer bieden dan een kop koffie en misschien af en toe een douchebeurt. Zelfs de PvdA’er Hans Spekman vindt dat Vos veel te ver gaat. Ze moet er maar vertrouwen in hebben dat het Rijk zich aan de afspraak houdt, namelijk uitgeprocedeerden die niet terug kunnen naar het land van herkomst belanden niet op straat.
Inderdaad, de Tweede Kamer heeft met de motie Spekman bedongen dat het Rijk opvang zal bieden voor de tijd dat mensen wachten tot ze terug kunnen naar het land van herkomst. Maar het Rijk komt de afspraken niet na, er is nog geen opvang geregeld. En ondertussen belanden mensen op straat. Als deze mensen in een noodsituatie komen, biedt Amsterdam hulp. Dat is alles. Was het maar meer, kón Amsterdam maar meer betekenen voor mensen die in de asielprocedure en bij het Generaal Pardon tussen wal en schip zijn gekomen. Konden wij mensen maar échte opvang bieden. Maar die ruimte is Amsterdam niet gegeven en Amsterdam houdt zich aan de afspraak. De enige die zich niet aan de afspraken houdt is het Rijk zelf. Zolang dat duurt zorgt Amsterdam voor mensen in crisissituaties, zoals het hoort in een beschaafd land.
Marieke van Doorninck (fractievoorzitter GroenLinks Amsterdam)