Radicalisering. 'Dat is leven volgens de wetten van een boek. Nee, dat is religie uitleggen naar eigen maatstaf. Een gewelddadige of agressieve uiting van een ideologie. Of een identiteitscrisis in een samenleving waar geen ruimte is voor jouw persoonlijke waarden en overtuigingen. Leven naar eigen ideeën en de keuzes van anderen afkeuren en bestrijden…'
Met deze omschrijvingen van radicalisering startte een interessant gesprek in jongerencentrum Argan. Het publiek in Argan had het eerste en het laatste woord bij dit debat over:
Radicalisering; het spanningsveld tussen
terrorismebestrijding en burgerrechten.
De Politieke Karavaan van GroenLinks Amsterdam organiseerde samen met jongerencentrum Argan deze gespreksavond met één belangrijke gedachte: laat het publiek aan het woord. Nuttige aanvulling op het gesprek in de zaal, kwam uit een panel van verschillende deskundigen op het gebied van terrorisme en radicalisering; Atef Hamdy (expert radicalisering Clingendael en duo-raadslid GroenLinks); Annieke Kranenberg (medeauteur van ‘Strijdsters van Allah’); Bob de Graaff (hoogleraar Terrorisme aan de Universiteit van Leiden) en Wil van der Schans (Buro Jansen en Janssen; onderzoeksbureau naar politie en inlichtingendiensten). In de zaal zaten de Ervaringsdeskundigen; jongeren die door een toegenomen gevoel van radicalisering en angst, ineens anders worden behandeld en in hun burgerrechten worden getroffen.
Maar neemt radicalisering toe, zoals in de kranten wordt vermeld en zoals de campagne van de overheid doet vermoeden? Het panel moest ontkennend antwoorden. Wetenschappelijk onderzoek heeft dit niet uitgewezen. Wat we zien, is dat orthodoxie toeneemt; meer religieuze uitingen in kleding, haardracht. Maar orthodoxie is niet gelijk aan radicalisme. Als mannen met baard en djellaba in een trein naar de wc gaan, betekent dit niet dat ze de boel willen opblazen. Maar de reactie van burgers en overheid komt voort uit een gevoel van bedreiging. Er wordt alarm geslagen, politie en brandweer rukken uit, treinverkeer wordt stilgezet en de mannen worden geboeid afgevoerd. En zo zijn er vele voorbeelden van arrestaties, verdenkingen, zelfs lijsten met mogelijke verdachten(!).
Nederland handelt niet meer vanuit een mensenrechtenperspectief. Sterker nog; burgerrechten worden vergeten, omdat er een gevoel van onveiligheid heerst. Zo blijkt ook uit een onlangs gepubliceerd rapport over Nederlanders, die vinden dat terrorismebestrijding belangrijker is dan privacy. Een meisje uit het publiek merkt terecht op: ‘Welke groep hebben ze ondervraagd dan?’.
De overheid is juist een aanjager van dit gevoel van onveiligheid. Zij voert de keiharde campagne ‘Nederland tegen terrorisme’, waarin burgers worden opgeroepen tot waakzaamheid en achterdocht tegen het vreemde en de onbekende. Op het Centraal Station in Amsterdam mag de politie zelfs zonder aanleiding ‘verdachte’ personen aanhouden en dat zijn niet de blond-haar-blauwe-ogen-types.
En ook de media doen er geen goed aan. De toonzetting van veel kranten sluit vooral aan bij het heersende beeld van radicaliserende moslims. En kranten shoppen net zo lang tot er een sexy uitspraak wordt gevonden om te publiceren, alle afwijkende meningen ten spijt. Zelfs de journalisten in de zaal beamen, dat het sinds een jaar of vijf echt moeilijk is geworden om door te dringen tot de opiniepagina’s van kranten. Maar aan de andere kant, het is ook moeilijk om betrokken personen publiekelijk aan het woord te laten. AT5 krijgt nauwelijks mensen voor de camera, de ‘treinjongens’ waren niet bereikbaar voor commentaar en ook in het panel van dit debat zat geen jongere, die stigmatisering aan den lijve ondervindt. Gelukkig zaten ze deze avond wél in de zaal.
Met de huidige tegenstellingen komen we zeker niet tot een oplossing, maar waar ligt ‘ie dan wel? Moet bijvoorbeeld de Islam liberaliseren en mag de overheid zich daarmee bemoeien? Nee, juist niet. ‘De overheid zou moeten investeren in de jongeren; zorgen voor banen, onderwijs, goede begeleiding vanuit jeugdwerk, huisvesting. Sociale insluiting, het klinkt als een cliché, maar toch liggen hier de kansen’, aldus Mohamed Azahaf van Argan.
En er komt meer uit de zaal: ‘Er moet geoordeeld worden op basis van onderzoek en niet op aannames en vooroordelen; vertel jongeren niet wat ze moeten denken, maar laat radicalisering de ruimte. Zo voorkom je juist dat het doorslaat in extremisme’. En het panel voegt daar nog aan toe, dat we ons moeten organiseren om burgerrechten beschermen, met elkaar in gesprek moeten blijven en vooral: het gaat om burgers en niet alleen om migranten.
Deze avond was een goede start van het open debat: jongeren aan het woord en de politiek luistert. ‘GroenLinks is er in Amsterdam voor deze jongeren, voor de gelijke kansen. Zeker vanuit het college waar GroenLinks aan deelneemt, zullen wij ons sterk maken voor betere ontwikkelingen en gesprekken die écht ergens over gaan’, zo beloofd Fenna Ulichki, raadslid van GroenLinks. En Taufik, jongerenwerker in Slotervaart, voegt daar aan toe: ‘We moeten samen waken voor elkaar en onze vrijheid’.
De Politieke Karavaan van GroenLinks Amsterdam trekt dit jaar verder de stad in, op zoek naar het open debat.
Rian Lanenga
Kleurrijk Platform van GroenLinks Amsterdam
Fotograaf: Nicolien Zuijdgeest (Zuijdgeest Journalistiek)