Het roemloze einde van het MC Theater toont eens temeer dat Amsterdam te veel in stenen en niet in inhoud investeert, waarschuwen Annette Schautt en Lene Grooten.

Dit artikel verscheen zaterdag 21 maart in het Parool

Niets nieuws onder de zon, helaas wel weer een lichtpuntje minder. Het MC Theater is failliet. Een roemloos einde, waarbij iedereen zal zeggen: "Eigen schuld, dikke bult." Het faillissement van het MC Theater legt echter structurele problemen bloot: de verhouding van culturele gebouwen ten opzichte van het kunstzinnige aanbod en het verlies van diversiteit daarin.



Enkele jaren geleden besloot het MC Theater tot de overstap naar volledig cultureel ondernemerschap. Het besluit werd toegejuicht en door de gemeente met een zak geld beloond. Cultuur overhevelen naar de markt leek een prachtig credo. Daarbij was het niet relevant of het plan van het MC werkelijk kans van slagen had.



In 2004 verleende stadsdeel Westerpark een gemeentegarantie aan projectontwikkelaar MAB voor de ontwikkeling van de Westergasfabriek om de 'culturele bestemming' van de gebouwen te realiseren. Met die bestemming wordt helaas wat laks omgegaan.



Het terrein heeft al bruisende culturele functies verloren, zoals KunstENhuis, het kindermuseum en festival Picnic. En nu dus het MC Theater. Jammer, zeggen de bewoners. Marktontwikkeling, zegt de gemeente.



Hoe garandeert de Westergasfabriek een mooie mix van kunst en evenementen die het terrein zo bijzonder maakt? Deze vraag is met het wegvallen van MC actueler dan ooit en de gemeente hoort gezien de voorgeschiedenis zeker een rol hierin te spelen.



Dan over de hoeveelheid kunstgebouwen in Amsterdam. In 2007 al waarschuwde de Amsterdamse Kunstraad dat Amsterdam te veel in stenen investeerde en te weinig in inhoud. Toch leek er een gestoelde behoefte aan een eigen gebouw voor het MC Theater. De gemeente betaalde 3 miljoen voor de verbouwing van het theater, dat eind 2010 open ging, 2,5 miljoen was daarna de gouden handdruk om uit het kunstenplan te vertrekken. Reden genoeg om de vinger aan de pols te houden, zou je denken.



Het was toen al alles behalve een verrassing dat de exploitatie van de gebouwen een groot struikelblok vormt voor culturele instellingen. Er gaat meer geld de deur uit dan er binnenkomt. Het MC Theater staat niet op zichzelf: het speelde ook bij Felix Meritis, het Tropentheater, Bellevue en De Kleine Komedie in verschillende mate. De verhouding van kunstzinnige programmering ten opzichte van verhuur is opgeschoven. Het gebouw is in menige begroting de grootste kostenpost terwijl de subsidies enorm teruglopen.



Gek genoeg is de gemeente zelf vaak verhuurder en int ze steeds vaker een 'marktconform' huurbedrag. Commerciële verhuur van het gebouw is voor culturele instellingen vaak verworden tot corebusiness, anders overleef je niet.



En laat dat nou net níet de grootste kwaliteit van veel culturele instellingen zijn. Terwijl deze instellingen ongetwijfeld grote artistieke kwaliteiten in huis hadden. Die gaan dan helaas mede ten onder. En wat deed de gemeente?



De komende jaren moet daarom de focus van het Amsterdamse kunstbeleid liggen in de programmering, niet in extra stoelen en gebouwen.



De gemeente Amsterdam heeft een verantwoordelijkheid wat betreft de diversiteit van het culturele aanbod. Zeker in tijden dat het draagvlak voor overheidssubsidies aan de culturele sector is gedaald. Er moet ruimte zijn voor vernieuwende en andere stromingen binnen de gevestigde orde.



Sinds twintig jaar worden er pogingen ondernomen een multicultureel geluid te laten horen in de podium-sector. Er zijn podia die een beetje 'multiculti' programmeren. Maar met het wegvallen van het MC Theater is de enige plek in Amsterdam, in Nederland, verdwenen die zich nadrukkelijk bezighield met diversiteit.



Dat het velen niet zal opvallen is nog geen reden dat het geen bestaansrecht heeft. Integendeel: waarom zijn de tv-programma's van de publieke omroep in Nederland eigenlijk zo 'wit'? Waarom is het publiek bij (muziek-)theater zo eenzijdig? De verandering moet van binnenuit komen.



De sector heeft deze vernieuwing hard nodig - Amsterdam is immers een multiculturele stad. Hopelijk pakken andere theaters dit verlies aan programmering op, wellicht in samenwerking.