Het is 8 maart, dé dag om het over emancipatie te hebben. Nederland is al twee keer door de VN op de vingers getikt. De VN commissie voor Vrouwen, de CEDAW schrijft in haar brief dat Nederland de richtlijnen voortvloeiend uit het Vrouwenverdrag onvoldoende naleeft. In Nederland doen we te weinig aan genderspecifiek beleid. In Nederland presteren we qua emancipatie onder de maat. Dat mogen we toch niet accepteren. Helaas werd het me afgelopen vrijdag nog eens duidelijk.

Op mijn uitnodiging kwamen o.a. hoogleraar Renee Romkens, kinder- en jeugdpsychiater Glenn Helberg, directeur Equality Joan Ferrier, DWI adjunct Kees Hulsman met mij praten over de zorgelijke stijging van alle vormen van huiselijk geweld (of: geweld achter de voordeur). Romkens attendeerde op het belang van een correcte omschrijving, omdat elk containerbegrip niks zegt over de verschillende soorten geweld. Hoe triest ook, we kennen: partnergeweld, geweld tegen ouders of zussen en broers, kindermishandeling, ouderenmishandeling.

Nuttig verder is het om je te realiseren dat in de vele Blijfhuizen de meerderheid van vrouwen weliswaar een allochtone achtergrond heeft. Maar dat betekent níet dat er meer geslagen wordt in die kringen, aldus Romkens. Haar onderzoek heeft aangetoond dat het gaat om vrouwen die veel minder zelfbeschikkingskracht hebben om zich te redden. Ook ontbreekt het hen vaak aan een voldoende netwerk of familie waar ze terecht kunnen. Dáárom moeten deze vrouwen hulp bij de vrouwenopvang zoeken.

Romkens benadrukt dat het ook in andere gevallen niet het enkele feit van de allochtone achtergrond is, die tot meer geweld achter de voordeur leidt. Het gaat om een complex van factoren. Een zorgvuldige cijferregistratie van álle factoren die leiden tot slaan, is dan ook noodzakelijk. Het is veel vaker een complexiteit die veel verder reikt dan de vage ‘oorzaak’ cultuur of diversiteit. Het gaat om vaak gebrekkige opleiding, idem positie op de arbeidsmarkt, niet optimale huisvesting, een (zwakke) gezinssituatie. En op de achtergrond speelt soms iemands cultuur.

De afgelopen periode wordt te veel en te vaak ‘cultuur’ als enige verklarende factor gepresenteerd. Psychiater Helberg lichtte het met praktijkvoorbeelden toe. Het is funest wanneer slaan wordt verklaard uit cultuur: een dader denkt dan ook dat hij het niet zelf kan helpen. Want het ligt in zijn cultuur besloten en er is toch geen kruid tegen gewassen? Helberg benadrukte dan ook dat het ‘genezingsproces’ alleen maar lukt als daders kunnen werken aan zaken waar ze zelf verantwoording voor kunnen nemen: naar school gaan, werk zoeken, betere huisvesting, aan jezelf werken, leren snappen waar je onmacht vandaan komt e.d.

Alle aanwezigen waren het er over eens, dat het meestal onmacht is die leidt tot slaan, maar ook tot het accepteren van slaan. Onmacht om je verbaal goed te weren of je goed uit te drukken. Die onmacht zit overwegend onder mensen en dan vooral onder vrouwen en meisjes, die in een kwetsbare positie zitten en die sociaal economisch zwak zijn. Veel jongens blijken onvoldoende in staat in deze zeer verbale samenleving hun plek te vinden. En die gaan dan niet zelden over tot slaan, op nog zwakkere meisjes. Interessant was wat Hulsman van DWI meldde: de meerderheid van de clientèle van DWI zijn jongens/mannen. DWI gaf aan, bij monde van Hulsman, in de discussie die volgde over het belang van het in feite extra reactiveren van het emancipatieproces van dergelijke kwetsbare groepen, dat DWI in eerste instantie een doorgeefluik voor emancipatie bij uitstek zou moeten en kunnen zijn.

Aan de vooravond van 8 maart benadrukten alle deelnemers dat we moeten werken aan het bestrijden van de vaak gehoorde opvatting dat emancipatie in Nederland voltooid is. We zijn er echt nog niet. We moeten keihard werken aan het versterken van de emancipatie van zwakke groepen. Alleen zo kunnen we structureel iets veranderen aan geweld tegen kinderen, tegen vrouwen, tegen ouderen.

Voor feministen onder ons klonk het misschien als oude wijn, maar voor iedereen was het duidelijk dat we het in nieuwe zakken moeten doen. Emancipatie dient vrouwen én mannen. Het is noodzakelijk dat we alle politici hiervan (weer) doordringen. Het is vandaag Internationale Vrouwendag, een prima dag om dit nog eens hardop te zeggen. In Amsterdam emanciperen we vast verder.

Marijke Vos

(Met dank aan Patricia Collette en Dilan Yesilgoz).