Van GroenLinks mag het terugdringen van de uitstoot van CO2 best geld kosten. Bij de bespreking van het nieuwe ‘duurzaamheidsfonds’ van het college werd duidelijk dat D66 en VVD daar anders over denken.

Oud fonds, nieuw fonds

Het vorige college heeft met een deel van de winst van de verkoop van de NUON-aandelen besloten een duurzaamheidsfonds op te richten. Laten we dit het het klimaatfonds noemen. Dit klimaatfonds was een groot succes, het maakte tal van duurzame initiatieven in de stad mogelijk. Zo is bijvoorbeeld het hele dak van de Amsterdam Arena volgelegd met zonnepanelen, mede met financiering uit het klimaatfonds. Dit is niet alleen een krachtig duurzaam symbool, want zelfs de zonnepanelen op het minst zonnige deel van de Arena, leveren nog altijd genoeg energie om 200 Amsterdamse huishoudens van elektriciteit te voorzien. Zonder het fonds was dat niet mogelijk geweest.

Het nieuwe college heeft kort nadat het aantrad besloten het klimaatfonds de nek om te draaien; ironisch genoeg deed het dat kort nadat het fonds een internationale prijs won. Deze prijs werd niet door de Amsterdamse wethouder, maar door de staatssecretaris van milieu in ontvangst genomen. Toch kondigde het aan met een heel nieuw fonds te komen; per slot van rekening was D66 vier jaar lang kritisch geweest ten aanzien van het fonds, er moest een verkiezingsbelofte worden ingelost. Gelukkig zag het college ook wel in dat de kern van het fonds te waardevol was om direct te staken, dus die werd voortgezet, terwijl het college werkte aan het nieuwe fonds. Dat is er nu, meer dan een jaar na dato, en gelukkig is het college zo verstandig geweest om de oude opzet grotendeels in stand te houden. Oude wijn in nieuwe zakken? Misschien, maar oude wijn is ook vaak beter dan jonge wijn.

Investeren moet revolveren

Toch is er een belangrijk verschil: in het nieuwe fonds mogen investeringen alleen gepleegd worden als we zeker weten dat die ook met rente terugkomen; het moet financieel revolverend zijn. Van D66 en VVD mag duurzaamheid blijkbaar niets kosten en mogen we alleen investeren in duurzame maatregelen als we zeker weten dat we het geld terugzien. Die eis stellen we niet bij investeringen in veiligheid, of zorg, of onderwijs – dat is maar goed ook – maar blijkbaar is duurzaamheid voor VVD66 niet belangrijk genoeg om in te investeren.

Met deze nieuwe regel was de investering in de Arena niet mogelijk geweest. En dat is niet zo gek; de Arena is namelijk een grootverbruiker van energie, en in het perverse Nederlandse belastingstelsel betalen grootverbruikers minder voor hun energie dan kleinverbruikers. Daardoor kan een investering die heel veel CO2 bespaart financieel vaak toch niet uit. En dat is precies waar een fonds als dit kan helpen.

Datzelfde geldt voor innovatieve projecten. Bij een nieuwe technologie zijn de rendementen vaak nog ongewis. De garantie dat het geld terugkomt kan dan helemaal niet gegeven worden. In een door een extern bureau uitgevoerde evaluatie van het vorige fonds werd bijvoorbeeld opgemerkt dat: “In de aanbevelingen wordt een aantal suggesties gedaan voor de aanpassing van de criteria: (…) het loslaten van de terugbetalingsgarantie per initiatief.”

De eis van VVD66 voor het terugbetalen kan dus een blokkade opwerpen voor kansrijke duurzaamheidsprojecten en innovatie. Het is een vieze regel en onnodig.

Voor de goede orde: GroenLinks heeft niets tegen ‘revolverendheid’ op zich. Natuurlijk moeten winsten uit publieke investeringen waar dat kan weer terugvloeien in de publieke kas. En natuurlijk is het goed als winst uit duurzaamheid opnieuw wordt ingezet voor investeringen in duurzaamheid. Die eis moet alleen geen obstakel worden voor het echte doel: het zo snel mogelijk terugdringen van de CO2-uitstoot in de stad.

CO2 besparen is ook rendement

Dat kan bijvoorbeeld door bij het berekenen van opbrengst van een bepaalde duurzaamheidsmaatregel de bespaarde hoeveelheid CO2 mee te tellen als rendement. Hoeveel dan? 80 tot 100 euro per ton CO2 lijkt redelijk. Dat zijn namelijk de werkelijke maatschappelijke kosten van het uitstoten van een ton CO2.

Zou het volgen van deze ratio dan niet betekenen dat je opeens een heleboel geld zou moeten steken in projecten die nu niet rendabel líjken? Ja inderdaad, en dat moet ook, wat GroenLinks betreft.

Anders dan D66 en VVD vindt GroenLinks namelijk dat duurzaamheid wel iets mag kosten.