De crisis raakt Amsterdam hard. Mensen verliezen hun baan. Jongeren vinden er geen. En Dan Haag stapelt bezuiniging op bezuiniging. GroenLinks kiest voor een andere toekomst. Met een actieve overheid die investeert in Amsterdammers. Met Amsterdammers die de ruimte nemen en krijgen om zelf initiatieven te nemen voor hun buurt, voor groen, voor duurzame energie, voor werk. Marieke van Doorninck, fractievoorzitter van GroenLinks Amsterdam houdt het simpel: GroenLinks kiest om te delen.

Kiezen om te delen

Goed nieuws:  De economische crisis is voorbij per 2016. Althans, dat werd ons verteld bij het bereiken van het sociaal akkoord.  Om lastige bezuinigingen en hervormingen tot die tijd te voorkomen moeten we volgens onze premier niet somberen, maar consumeren.  Hij riep burgers op om huizen en auto’s te kopen, om zich in de schulden te storten om zo de leeggelopen  economische zeepbel van het vrije markt kapitalisme weer op te pompen.  Om het systeem dat mensen uitbuit en de aarde uitput in stand te houden.  Dat is dansen op de vulkaan en langs de afgrond tegelijk,  in een gecompliceerde ‘pas de deux’ die weliswaar interessante politiek oplevert,  maar die ons land geen stap verder brengt.  GroenLinks wil niet terug naar het verleden,  GroenLinks kiest voor de toekomst , voor  een nieuwe balans tussen welvaart en welzijn.

Voorzitter, vandaag beschouwen wij de kadernota 2014 van het college.  En die verdient in de eerste plaats complimenten.  De begroting is sluitend en er zijn geen nieuwe bezuinigingen nodig die de Amsterdammers raken. Dat is mooi nieuws, en geeft vertrouwen in onzekere tijden.  Amsterdam houdt  vast aan de ongedeelde stad en accepteert geen tweedeling. 

Amsterdam doet het relatief goed,  de stad staat stevig, maar ook hier laat de crisis zich gelden. In de begroting en voor Amsterdammers. Dagelijks verliezen tientallen Amsterdammers hun baan,  jongeren verlaten school zonder startkwalificaties en hebben nauwelijks zicht op werk,  mensen die zelfs met twee banen niet rond kunnen komen, huiseigenaren die willen verhuizen raken hun woning niet kwijt,  starters kunnen geen huis vinden,  kwetsbare Amsterdammers zijn steeds meer op zichzelf aangewezen.

Dat vraagt om een kadernota die mogelijkheden zoekt om de crisis het hoofd te bieden.  De kadernota die voor ons ligt geeft vooral blijk van interessant rekenwerk, beantwoordt de theoretische vraag hoe we er voor zouden staan als alle doemscenario's zich tegelijkertijd zouden voordoen. Een kadernota waar boekhouders tevreden over kunnen zijn. Maar een complexe stad als Amsterdam  is niet altijd berekenbaar, sociale veranderingen zijn niet op een zakjapanner uit te rekenen. In tijden van crisis moeten niet boekhouders maar visionairs de dienst uitmaken. Visie vraagt om meer  dan sturen op de accountantsbalans, het vraagt om sturen op maatschappelijke perspectieven, sturen op de potenties van Amsterdam.  Om te bouwen aan de toekomstbestendige stad, moet we niet kijken naar hoe we de stad kunnen besturen met minder middelen, maar hoe de samenleving er uit kan zien  en hoe we onze middelen daar vervolgens op willen inzetten.  Dat is wat GroenLinks betreft geen kwestie van kiezen of delen, het is kiezen om te delen.

De solidaire en inclusieve stad 

Voorzitter, de grootste bedreiging voor Amsterdam is Den Haag. Nu ook de premier erkent dat hij wellicht wat te optimistisch was, wordt het sociaal akkoord opzij geschoven en komen er nog meer keiharde bezuinigingen aan. Het kabinet komt niet met noodzakelijke hervormingen voor de verzorgingsstaat,  maar schaft deze nagenoeg af. Dat is erger dan een rechts rotbeleid, dat is neo liberalisme in zijn lelijkste vorm, kapitalisme zonder vangnet. VVD fractievoorzitter Zijlstra wil af van de opgelegde solidariteit. Dit kabinet kiest voor opgelegde afhankelijkheid. Als je zorg nodig hebt, als je niet rond kan komen, als je moet leven met beperkingen, is de overheid er niet meer voor je, maar wordt je teruggeworpen op je netwerk van familie en vrienden. Met de enorme bezuinigingen op preventieve zorg, ondersteuning en begeleiding die Rutte en Asscher, door middel van decentralisaties, over de schutting van de gemeenten gooien, gooit het kabinet de eigen glazen in. Het leidt tot duurdere zorg, meer overbelaste mantelzorgers en vrijwilligers die het bijltje er bij neergooien en meer mensen in een afhankelijke positie.

In de visie van GroenLinks geeft de overheid mede vorm aan de solidariteit tussen  burgers. Daarom bevordert en onder steunt de overheid de zelfredzaamheid van alle burgers. GroenLinks kiest er daarom voor om te investeren in solidariteit, in participatie, in zelfredzaamheid en in sociaal ondernemerschap. Dat hoeft niet middels logge bureaucratische instellingen zoals we gewend zijn van de Christen en de Sociaal democratie. Sociale firma’s zijn gewone bedrijven waar bijzondere Amsterdammers met een arbeidsbeperking, de ruimte en het vertrouwen krijgen om mee te draaien in de maatschappij. Om in een echt bedrijf onderdeel te zijn van de Amsterdamse samenleving. Misschien op een ander tempo dan we gewend zijn, maar als ik mag kiezen wacht ik liever wat langer op mijn kop koffie bij Lunchroom de Buren (leuke tent  op de Sarphatistraat) omdat de serveerster even de bestelling is vergeten, dan dat ik professioneel genegeerd wordt op een hip terras in Zuid. Sociale firma’s leveren een belangrijke bijdrage aan het creëren van werk en dagbesteding voor kwetsbare groepen en kunnen de bezuinigingen op AWBZ en participatiewet een beetje verzachten. GroenLinks wil dat Amsterdam partner is door hierin te investeren. 

Voorzitter, ik heb vanaf deze plek al vaker de loftrompet afgestoken voor  burgers die het heft in eigen handen nemen. Soms uit frustratie over de onmacht of onwil van de politiek. Maar vaker als een bewuste positieve keus om zelf meer richting te geven aan het eigen leven en bij te dragen aan  de eigen leefomgeving.  We zien overal opduikende lokale voedselnetwerken, broodfondsen, opschoondagen, zelfbouwinitiatieven, maatjesprojecten, daklozenopvang in zelfbeheer, duurzame energiecoöperaties en ouderparticipatiecrèches.  Niet door te consumeren, maar door te investeren in mensen, in de buurt, in groen en in energie dragen Amsterdammers bij aan een betere balans tussen welvaart en welzijn. Het mooiste voorbeeld is wel al die mensen die de bewoners van de Vluchtkerk de afgelopen maanden hebben ondersteund in hun actie voor een menswaardig vluchtelingenbeleid. 

Amsterdammers zijn solidair en kiezen om te delen.  Daar past geen terugtrekkende, kleine overheid bij, maar een actieve, faciliterende, ondersteunende overheid, die partner is van ondernemende Amsterdammers.  Autonome burgers en een sterke overheid hebben elkaar nodig.

Ontspannen stad

Amsterdam is een ontspannen stad, met ruimte voor voetgangers en voor groen. Waar je overal in een kwartier fietsen in de groene randen van de stad. Het  draagt bij aan het welzijn van Amsterdammers.  Groen is belangrijk maar ook kwetsbaar, het moet worden bewaakt en beschermd. We moeten blijven investeren in de  gezonde stad. Kinderen die in West bij de ring op school gaan of daar wonen, ademen elke dag steeds viezere lucht in, omdat in Den Haag is besloten dat 100 km kunnen rijden belangrijker is dan de gezondheid van Amsterdammers. 

Amsterdam is fietsstad nummer 1, en daar zijn we trots op. De fiets is vrijheid, want het houdt de lucht schoon en brengt Amsterdammers het snelst waar ze moeten zijn. Maar nu dreigt de stad ten onder te gaan aan het eigen fietssucces.  Fietspaden, fietsparkeerplekken, de fietsponten: allemaal zijn ze overvol. GroenLinks wil investeren in meer ruimte voor fietsers, in meer vrijliggende en veilige fietspaden, meer fietsparkeerplekken, en meer fietsverbindingen. De pont van CS naar Noord is daar een goed voorbeeld van. Nu is het iedere dag, en vrijwel de gehele dag, dringen geblazen om naar de overkant te komen. GroenLinks wil fietsers en voetgangers juist meer ruimte geven door een pontverbinding vanuit Oost naar Noord te creëren, het Oostveer.   

Energieke stad

Bouwen aan de toekomst van de stad kan niet zonder een visie op hoe we omgaan met onze energie. Amsterdam moet niet afhankelijk worden van olieboeren en gasmonopolisten of van bronnen die de gezondheid van de Amsterdammers en het milieu schaden. Wij willen geen vieze kolen, maar molens  in onze  haven. Wij willen geen schaliegas, maar  zonnepanelen op alle daken.   

 Amsterdammers lopen warm voor groene energie, dat zie je aan al die  initiatieven van bewoners en ondernemers om zelf energie op te wekken.  Als het ergens bruist van de energie is het wel in de groene initiatieven, als we ergens de creatieve en innovatieve ondernemers de stad mee binnen halen binnenhalen is het wel met duurzaamheid. In de windvisie van wethouder krijgen zij alle ruimte, maar helaas worden zij in hun ambities beperkt door het kortzichtige provinciebestuur die tegen windmolens strijdt.   

Een toekomstvisie op energie gaat natuurlijk om meer dan energie opwekken, het gaat net zo goed om besparen. Klimaatneutraal, of liever nog klimaatpositief bouwen zodat Amsterdammers straks geen energierekening meer krijgen, maar energie gaan leveren. Beknibbelen op duurzaam bouwen, is wel het domste wat we in tijden van crisis kunnen doen.

Een klimaatneutrale stad is echter niet in een dag gebouwd. Daarom wil GroenLinks investeren in het energiezuinig maken van bestaande bouw door de kruipruimtes van Amsterdamse huurhuizen te isoleren en huurders op die manier warmere voeten en een lagere energierekening te geven. 

Voorzitter, dit is de laatste kadernota van dit college, en het zijn mijn laatste beschouwingen.  Het coalitieakkoord heet Kiezen voor de Stad. GroenLinks kiest voor een solidaire, ontspannen en energieke stad door te investeren in Amsterdammers. Door te kiezen om te delen kunnen we de crisis het hoofd bieden.