Dit artikel verscheen 2 maart in Het Parool.

Amsterdam dreigt de boot te missen als het gaat om circulair bouwen, betogen Jasper Blom en Jasper Groen. Bij de aanleg van Centrumeiland van IJburg lijkt het al meteen mis te gaan. Stel ambitieuze doelen voor hergebruik en recycling.

Op 30 januari pleitte Thomas Rau in een interview in Het Parool voor een radicale omslag naar een circulaire economie. Hij stelde onder andere voor om alleen bouwvergunningen af te geven onder voorwaarde dat er energieneutraal gebouwd wordt met een grondstoffenpaspoort, en dat 95 procent van de grondstoffen wordt hergebruikt.

Wat GroenLinks betreft zijn dit precies de type maatregelen die nodig zijn, maar het Amsterdamse college is nog lang zo ver niet en dreigt op het gebied van circulair bouwen de boot te missen. Afgelopen week besprak de gemeenteraad namelijk het stuk ‘Koers 2025’: het college wil de komende tien jaar tot 50.000 woningen bijbouwen, maar maakt met circulair bouwen geen haast.

Bruggenhoofden

Laten we deze kans niet verspillen en deze nieuwe wijken de bruggenhoofden voor een circulaire Amsterdamse economie maken.

In een circulaire wijk kun je gebouwen zien als tijdelijke grondstoffendepots. Aangezien de nieuwe gebouwen die we neerzetten meestal niet het eeuwige leven hebben, dienen ze zo gebouwd te worden dat ze over vijftig of honderd jaar weer makkelijk te demonteren zijn. Een grondstoffenpaspoort in het kadaster geeft voor elk gebouw aan welke materialen eruit te herwinnen zijn.

Zo houden we materialen in de stedelijke omloop en stimuleren de circulaire economie. Op dit moment produceert de bouwsector maar liefst veertig procent van het Amsterdamse afval. Met duurzaam slopen, recyclen van beton en cement, en hergebruik van hout en bakstenen kan direct al een wereld gewonnen worden.

Living Lab Circulair Buiksloterham laat zien dat de ontwikkeling van nieuwe woon- en werkgebieden een uitgelezen kans biedt om die fundamentele uitdaging aan te gaan en materiaalkringlopen te sluiten.

Laten we de lessen uit Buiksloterham zo snel mogelijk inzetten en alle toekomstige wijken circulair bouwen. Maar bij de aanleg van Centrumeiland van IJburg lijkt het al meteen mis te gaan; op vragen van GroenLinks gaf het college aan dat energieneutraal bouwen en rainproof maken al voldoende uitdaging zijn. In de ‘Startvisie Centrumeiland’ komt het woord circulair niet één keer voor; een gemiste kans!

Ook de traditionele riolering en afvalinfrastructuur wordt goeddeels overbodig in een circulaire wijk. Uit de ontlasting van bewoners en hun GFT-afval kunnen zowel energie als voedingsstoffen worden teruggewonnen.

Bij voorkeur gebeurt dat in de wijk zelf, in kleine bioraffinaderijen. De groene kunstmest die hierbij ontstaat kan gebruikt worden voor stadslandbouw, of in de boerenbedrijven rond Amsterdam.

Decentrale riolering

Zo sluiten we de kringloop van schaarse voedingsstoffen zoals fosfaat. Hiervoor is wel actie van het college nodig; deze maand al lijkt een voorgenomen experiment in Buiksloterham met decentrale riolering spaak te lopen.

Door stijgende grondprijzen dreigt er geen ruimte te zijn en lokale woningbouwcorporaties werken niet mee met het aanpassen van de buizen in de geplande wooncomplexen.

Voor de fundamenteel andere woningbouw die een circulaire wijk inhoudt dient het gemeentebestuur ambitieuze doelen te stellen voor hergebruik van bouwmaterialen, schone energie en recycling van voedselafval.

Wethouder Choho heeft in zijn ‘Duurzaamheidsagenda’ mooie ambities opgeschreven ook ligt er een uitgebreide ‘Quick Scan Circulaire Economie’. Maar deze documenten zullen papieren tijgers blijken als Choho’s collega’s geen boter bij de vis doen. Snelle actie van de leden van het college is hiervoor nodig: Van der Burg (Ruimtelijke Ordening), Ivens (Wonen en Bouwen), Litjens (Gemeentelijk Vastgoed) en Kock (Riool).

Dit geldt bij uitstek nu het college, volgens Koers 2025, wel haast wil maken met de woningbouw. Want wanneer het college niet prompt actie onderneemt, zitten de heipalen en rioleringsbuizen al in de grond, terwijl elders in de gemeente nog geschreven wordt aan een Agenda Circulair.

Jasper Groen is gemeenteraadslid voor GroenLinks.
Jasper Blom is directeur van Bureau de Helling